Netbeheerders presenteren investeringsplannen nieuwe stijl

Transparant en samen bouwen aan de verduurzaming van Nederland

De verduurzaming van het energiesysteem is één van de grootste verbouwingen van Nederland ooit. Voor de netbeheerders betekent dit dat de komende 10 jaar de capaciteit van het net moet worden verdubbeld. Deze opgave kunnen de netbeheerders alleen realiseren in samenwerking met alle partijen die betrokken zijn bij de energietransitie. Daarom willen we als netbeheerders op een transparantie en actieve manier communiceren over onze plannen voor de komende jaren. Vanaf dit jaar zullen we daarom onze nieuwe investeringsplannen op een transparante en toegankelijke wijze delen met onze stakeholders en vragen we om feedback. (De investeringsplannen per netbeheerder vindt u verderop in dit bericht *)

De nieuwe investeringsplannen zijn bedoeld om de toezichthouder, het ministerie en onze stakeholders meer inzicht te geven in de plannen en projecten van de netbeheerders voor de komende jaren. De Investeringen voor de komende jaren zijn de eerste grote stappen om de afspraken uit het Klimaatakkoord voor 2030 waar te kunnen maken. Op basis van de concretisering van het klimaatakkoord, via de Regionale Energie Strategieën, zullen we de investeringsplannen de komende jaren verder invullen en concretiseren. Daarbij delen we onze analyses en inzichten met de buitenwereld en vragen we onze stakeholders daarop te reageren. Met deze concept-investeringsplannen zetten de netbeheerders een eerste stap.

Miljarden voor knelpunten op het elektriciteitsnet

De investeringsplannen van de regionale en landelijke netbeheerders vervangen het Kwaliteits- en Capaciteits Document (KCD). Dit werd door elke netbeheerder individueel opgesteld volgens strenge reguleringsvoorwaarden en gepresenteerd aan toezichthouder ACM en het ministerie van EZK. Een traject dat weliswaar een openbaar product opleverde (al was het KCD voor buitenstaanders moeilijk te doorgronden), maar dat nadrukkelijk binnenskamers tot stand kwam in verband met de wettelijk bepaalde maatstafconcurrentie.

De beperkte transparantie en toegankelijkheid riep geen vragen op. Immers, de vanzelfsprekendheid van een betrouwbare energievoorziening, maakte de netbeheerders tot een voor velen onopgemerkte partij. Hoe anders is dit sinds we in ons land geconfronteerd worden met ‘krapte op het net’. Niet meer de vraag, maar het (piek)aanbod van duurzame energie uit wind en zon wordt bepalend voor de benodigde netcapaciteit. Ook (en vaak juist) in dunbevolkte gebieden waar het elektriciteitsnet dun is, terwijl er nu lokaal behoefte bestaat aan een zesbaans-elektriciteitssnelweg. Het verschil tussen de vraag (verbruik) en aanbod (opwek van energie uit zon en wind) stijgt enorm. Op sommige hoogspanningsstations is de gevraagde capaciteit door opwek liefst 19 keer zo hoog als de verwachte capaciteit van het verbruik op die locatie.

Afhankelijk van het tijdstip en het weer, kan 25 tot 80 procent van de Nederlandse groene stroom niet direct verbruikt worden als het wordt opgewekt. Dit geeft wel aan welke grote aanpassingen er nodig zijn aan de elektriciteitsnetten, die immers zijn aangelegd op basis van het verwachte gebruik.

Miljarden voor knelpunten op het elektriciteitsnet

De investeringsplannen-nieuwe stijl van de netbeheerders maken concreet zichtbaar hoe we gezamenlijk in de komende drie jaar miljarden investeren om knelpunten op het elektriciteitsnet slagvaardig aan te pakken. Op hoogspanningsniveau wordt per uitbreidingsinvestering aangegeven welk transformatorstation wordt aangepakt, wat dat oplevert en wanneer het werk klaar is. Ook de investeringen op het midden- en laagspanningsnet staan – deels gebundeld – vermeld. Letterlijk, in kilometers kabel en aantallen transformatoren. Vervanging en aanpassing van het gasnet staan op soortgelijke wijze beschreven. Overigens wordt de waarde van het gasnet behouden waar de toepassing van duurzame gassen in de toekomst mogelijk is. Ons doel is steeds inzichtelijker te maken wat we wáár doen en al hebben gedaan. Alle duurzame energie op het net – op sommige dagen al bijna de helft van het totaal – wordt via extra kabels, leidingen en transformatorstations getransporteerd. En we zijn er nog lang niet: tussen 2018 en 2030 stijgt de benodigde netcapaciteit met 75%. Zo’n 13% daarvan is het gevolg van de groeiende elektriciteitsvraag. De rest komt voor rekening van de duurzame opwek.

Basis: concrete plannen

Uitgangspunt voor investeringen van de netbeheerders is een gedegen inschatting van het toekomstige aanbod en de vraag. Met betrekking tot de reguliere ontwikkelingen – digitalisering, woningbouw, revitalisering van bedrijventerreinen – maar ook de energietransitie-gerelateerde ontwikkelingen zoals toename van elektrisch vervoer, productie van duurzame energie en toepassing van hernieuwbare gassen. Landelijke en regionale bronnen daarbij zijn onder andere doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), SDE+ aanvragen, publieke en private projectontwikkelingen en systeemstudies. Waar nog geen concrete plannen bestaan, maken we gebruik van scenario’s, met als basis het Klimaatakkoord. Elke netbeheerder geeft aan op welke wijze (regionale) scenario’s zijn benut.

* De investeringsplannen of informatie daarover van de individuele netbeheerders:

Coteq Netbeheer https://coteqnetbeheer.nl/Over-Coteq/Investeringsplan

Enduris https://www.enduris.nl/over-enduris/nieuws-en-publicaties/nieuws/bericht:investeringsplan-2020-2022.htm

Enexis https://www.enexis.nl/IP2020-2030

Gasunie https://www.gasunietransportservices.nl/gasmarkt/investeringsplan/investeringsplan-2020

Liander investeringsplan

Rendo https://www.rendonetwerken.nl/algemeen/ip/

Stedin http://www.stedin.net/investeringsplan

TenneT http://www.tennet.eu/investeringsplannen

Westland Infra https://www.westlandinfra.nl/over-westland-infra/investeringsplan

Integratie van RESsen, warmteplannen en elektrisch vervoer-aanpak

Om goede investeringsplannen te kunnen opstellen, is het van belang dat netbeheerders weten welke ontwikkelingen waar zullen plaatsvinden. Alle transitieplannen – zoals de regionale energiestrategie (RES), de transitievisie warmte en de regionale aanpak laadinfrastructuur (RAL) – zijn daarom belangrijke bronnen. Netbeheerders zitten dan ook bij al deze ontwikkel-trajecten aan tafel. Deze plannen zijn echter nog niet gereed en zijn daarom nog niet verwerkt in het investeringsplan 2020. Zodra de transitieplannen voldoende concreet zijn, verwerken de netbeheerders ze.

Lange termijn opgave vraagt om een andere manier van denken en doen, van iedereen

Het komende decennium staat in het teken van een grote verbouwing van het Nederlandse energiesysteem. 50% van de elektriciteit stations raakt overbelast. Netbeheerders zullen grootschalig investeren, maar kunnen het niet alleen. Intensieve samenwerking tussen overheden, marktpartijen, samenleving en netbeheerders is een absolute randvoorwaarde voor het realiseren van de doelen uit het Klimaatakkoord. Gezamenlijk moeten we de komende jaren stappen zetten die individueel simpelweg ondenkbaar of onmogelijk zijn. En dit vergt van alle betrokkenen een fundamenteel andere manier van denken en doen.

Verkorten ruimtelijke procedures

2030 lijkt ver weg, maar is voor netbeheerders heel dichtbij. Zeker op basis van de huidige doorlooptijden voor het aanleggen van infrastructuur. Het duurt gemiddeld 7 jaar om een transformatorstation te realiseren, terwijl de feitelijke aanleg hooguit twee jaar in beslag neemt. Ruimtelijke en vergunningsprocedures nemen de rest van de tijd in beslag. Het is dan ook van groot belang dat overheden, marktpartijen en netbeheerders op korte termijn met elkaar een concept uitwerken hoe om te gaan met de ruimtelijke processen, zodanig dat ruimtelijke bestemmingen en vergunningen in de helft van de tijd gerealiseerd kunnen worden.

Integrale planning, gezamenlijke uitvoering en bestaande netinfrastructuur maximaal benutten

De bouwopgave is groot. Deze grote opgave is alleen mogelijk als we hem planbaar maken. We ontkomen als maatschappij niet aan een transitieplan-aanpak. Met deze aanpak brengen we het ontwerp van de energie-infrastructuur samen met inpassing van duurzame energie en ruimtelijke vraagstukken. Daarnaast moeten we het bestaande net zo optimaal mogelijk benutten. Dit doen we door vol in te zetten op flexibiliteit, ander gebruik van stations en kabels, anders om te gaan met aansluitingen en recht op transport en toepassing van opslag en conversie.

Consultatie

Voor het eerst worden de plannen ter consultatie voorgelegd. Ook dat vinden netbeheerders een belangrijke stap. De investeringsplannen worden op de websites van de individuele netbeheerders gepubliceerd. Daar vindt u ook de praktische instructies over de mogelijkheid een zienswijze in te dienen.