Netbeheerders: ‘Het is nodig de warmtetransitie in wijken te versnellen om 2030 doelstellingen in zicht te houden’
Eind vorig jaar hebben veel gemeenten de Transitievisies Warmte opgeleverd, een belangrijke stap voor het verduurzamen van de gebouwde omgeving. De netbeheerders zien dat deze visies nog niet voldoende concreet zijn om te kunnen starten met de uitvoering. Dit komt naar voren uit een analyse van de gezamenlijke netbeheerders. Om het klimaatdoel van 49% CO2 reductie voor 2030 te halen en 1,5 miljoen woningen te verduurzamen, moeten in theorie vanaf nu jaarlijks 187.500 woningen aardgasvrij worden gemaakt. Van alle gemeenten heeft 16% een concrete planning gemaakt. De netbeheerders willen samen met de overige gemeenten aan de slag om de visies door te vertalen naar concrete plannen. Op die manier voorkomen we dat in 2030 alles tegelijkertijd moet gebeuren, want dat gaat niet. De analyse wordt aangeboden tijdens het congres van het Programma Aardgasvrije Wijken op donderdag 10 maart in Nieuwegein.
Tempo maken met concrete plannen
De Transitievisies Warmte (TVW) van de gemeenten dragen bij aan het bereiken van de ambities en de klimaatdoelstellingen: in 2050 zijn 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen volledig aardgas vrij. De eerste stap is om voor 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen in Nederland te verduurzamen.
Gemeenten hebben voor het einde van 2021 in hun eerste versie van de TVW opgeschreven in welke wijken zij tot en met 2030 aan de slag gaan. Er staat beschreven hoeveel woningen en andere gebouwen tot en met 2030 (bijna) aardgasvrij worden gemaakt, welke alternatieve warmtevoorzieningen per wijk kansrijk zijn en welke warmtealternatieven de laagste kosten hebben. Deze informatie is voor netbeheerders essentieel om een inschatting te maken wat er aan werk nodig is om de doelen op tijd te behalen. Hierbij geldt: hoe concreter, hoe beter en hoe sneller de plannen worden opgesteld.
Uit de analyse van de netbeheerders blijkt dat 53 procent van de gemeenten nog geen planning heeft opgenomen in de TVW, dat betekent dat het onduidelijk is wanneer er gestart gaat worden met planvorming en wanneer er wordt overgegaan tot realisatie. Bij 31 procent van de gemeenten is wel een globale planning opgenomen, maar is er nog geen jaar van realisatie genoemd. In 16% van de gemeenten is een duidelijk tijdspad opgesteld met een startdatum en een realisatietermijn.
Samenwerking gemeenten en netbeheerders
David Peters, CTO van Stedin, zegt namens de gezamenlijke netbeheerders: “We hebben veel waardering voor deze eerste belangrijke stap van gemeenten; het opleveren van de Transitievisie Warmte. We zien dat het gros van de plannen pas na 2030 uitgevoerd wordt. Tegelijkertijd constateren we dat met name de elektriciteitsnetten in de wijken nu al steeds hoger worden belast, onder meer door elektrisch koken, opwek met zonnepanelen en laadpalen. Daarnaast hebben we te kampen met een chronisch tekort aan gekwalificeerde technici, een tekort aan openbare ruimte en schaarste van materialen. Daarom kan niet alles tegelijk en niet alles in één keer. Als netbeheerders moeten we daarom tijdig samen met gemeenten de transitievisies omzetten naar concrete plannen om te bepalen waar het net moet worden verzwaard en waar ruimte moet worden gereserveerd voor transformatorhuisjes. Om de gemaakte doelen uit het klimaatakkoord te kunnen realiseren, hebben we daarbij geen tijd te verliezen.”
Wijkuitvoeringsplannen
Netbeheerders willen samen met gemeenten aan de slag om te werken aan het maken van Wijkuitvoeringsplannen (WUP). Op basis hiervan kunnen de gemeenten en netbeheerders ruimtelijke plannen opstellen voor een toekomstbestendige energie-infrastructuur, inclusief het benodigde aantal transformatorhuisjes en de ruimte die daarvoor nodig is. Hoe eerder werkzaamheden worden afgestemd met andere partijen die infrastructuur onder de grond hebben, zoals drinkwaterbedrijven, en hoe eerder vergunningstrajecten in gang worden gezet en plannen worden geborgd via omgevingsplannen, hoe sneller de warmtetransitie wordt gerealiseerd.
Oproep aan Het Rijk
Ook roepen de netbeheerders het Rijk op om regie te nemen en de ondersteuning te versterken:
- Ten eerste: maak vaart met het ‘Wetsvoorstel Gemeentelijke Instrumenten Warmtetransitie’ Zie ook wetsvoorstel warmtetransitie gebouwde omgeving helpt verduurzamen. Deze wet zorgt ervoor dat zowel gemeenten als netbeheerders de warmtetransitie mogelijk kunnen maken en dat het werk efficiënt uitgevoerd kan worden.
- Ten tweede: maak een stevig programma dat de gemeenten ondersteunt bij het uitvoeren van de verduurzaming van de gebouwde omgeving, waaronder de benodigde aanpassingen van de energie-infrastructuur.
- Ten derde: zorg voor voldoende subsidie-instrumenten om bewoners te verleiden om te verduurzamen, zowel voor collectieve als voor individuele oplossingen. Voorbeelden hiervan zijn isolatie, hybride- en all-electric warmtepompen, duurzame gassen en (hoge temperatuur) warmtenetten.
- Ten vierde: de 'bijmengverplichting groen gas’ moet snel waargemaakt worden.
Klik hier voor de transitievisie warmte appreciatie
Klik hier voor het onderliggende rapport.