Kies voor versnelling in de waterstofketen
Zonder actie blijft de waterstofketen steken in pilots en kleine projecten. Industrieën die afhankelijk zijn van waterstof stellen hun verduurzaming uit of verplaatsen productie naar het buitenland.
Bouw de keten integraal op
Investeer gelijktijdig in productie, infrastructuur, opslag én afname. Alleen met zo’n ketenbrede aanpak doorbreken we het kip-ei-probleem dat investeringen nu vertraagt. Dit vraagt om stevige prikkels voor bedrijven, vergelijkbaar met de subsidietenders die succesvol waren voor wind op zee. Daarmee versterken we de energiezekerheid, bouwen we aan een duurzame industrie en verlagen we de systeemkosten.
Blauwe waterstof als brug
Gebruik koolstofarme (blauwe) waterstof in de eerste fase. Blauwe waterstof uit restgassen of aardgas in combinatie met CO₂-opslag (CCS) kan bestaande processen – zoals gascentrales – CO₂-vrij maken. Het helpt de industrie betaalbaar verduurzamen en maakt opschaling van de waterstofmarkt mogelijk, totdat groene waterstof grootschalig beschikbaar en betaalbaar is.
Creëer vraagzekerheid
Stimuleer investeringen door vraag te garanderen. Dit kan door Europese en nationale normering van duurzame en CO₂-arme industriële producten, naar voorbeeld van hernieuwbare brandstoffen. Zo krijgen bedrijven zekerheid en durven ze te investeren in productiecapaciteit.
Versnel de uitrol van waterstofinfrastructuur
Waarborg publiek eigendom en start met de centrale organisatie voor regionale distributie. Want om waterstof echt van de grond te krijgen, moet de infrastructuur sneller op orde zijn.
Gasunie is al verantwoordelijk voor het landelijke waterstofnet, maar voor de regionale leidingen – die bedrijven en industrieën met dat hoofdnet verbinden – is nog niet duidelijk wie de leiding neemt. Die duidelijkheid is dringend nodig, want het aanleggen van deze netten kost zeven tot tien jaar.
Zonder heldere afspraken over wie waar verantwoordelijk voor is, lopen we vertraging op. Het Hyregions-onderzoek (2024) laat zien waar de eerste kansrijke regio’s liggen om mee te starten. Belangrijk is dat deze infrastructuur publiek eigendom blijft, zoals vastgelegd in de Energiewet. Zo houden we zeggenschap over onze energievoorziening, blijft waterstof voor iedereen betaalbaar en voorkomen we dat publieke investeringen in private handen terechtkomen.
In deze opstartfase, waarin de waterstofmarkt nog klein is, pleiten we voor één centrale organisatie die de regionale distributie coördineert. Dat maakt het eenvoudiger om kennis te bundelen, standaarden te ontwikkelen en efficiënt te werken. Later, als de markt volwassen is, kan worden gekeken naar een definitieve inrichting richting 2050.
Richt een amortisatiefonds voor waterstof in
Voor de ontwikkeling van een nieuwe waterstofmarkt kan een amortisatiefonds uitkomst bieden. Het verlaagt de aanvangskosten van infrastructuur en maakt investeringen in productie en afname sneller rendabel. Duitsland zet dit model succesvol in voor de aanleg van hun waterstofnetwerk.
Waterstof wordt een van de onmisbare bouwstenen van ons toekomstige energiesysteem. Het kan goed bijdragen om pieken en dalen in zon en wind op te vangen: met waterstof kun je duurzame energie opslaan op momenten dat er veel zon of wind is en later weer inzetten, precies op de momenten dat er weinig zon of wind is.
Daarnaast speelt waterstof een sleutelrol als schone grondstof voor de industrie en als brandstof voor sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn, zoals zwaar transport en luchtvaart. Ook als de energie-intensieve industrie in Nederland zou krimpen, blijft waterstof dus van groot belang om ons energiesysteem betrouwbaar en betaalbaar te houden.
De uitdaging is dat waterstof nog schaars is, terwijl de vraag de komende decennia hard groeit. De productie van groene waterstof via elektrolyse staat pas aan het begin en vergt forse investeringen. Tegelijkertijd zijn de eerste stappen gezet: de aanleg van een landelijk waterstofnet is gestart en een groot deel van de bestaande gasinfrastructuur kan slim worden hergebruikt. Daarmee ligt er een basis om snel op te schalen.
Blauwe waterstof kan in de tussentijd een overbrugging bieden totdat groene productie substantieel op gang komt. De kern blijft dat zonder duidelijke keuzes en regie over productie, infrastructuur en afname, investeerders afwachten en de markt niet van de grond komt — waardoor de buizen leeg blijven.
Zonder actie blijft de waterstofketen steken in pilots en kleine projecten. Industrieën die afhankelijk zijn van waterstof stellen hun verduurzaming uit of verplaatsen productie naar het buitenland. Daarmee verdwijnt economische waarde en loopt Nederland banen mis.
Ook de klimaatdoelen komen verder uit zicht: het gat kan oplopen tot 8–12 megaton CO₂ in 2030. En doordat waterstof ontbreekt als opslag- en conversiemiddel, worden we nog afhankelijker van fossiele import en nemen de kosten van het energiesysteem toe.
Een ander toekomstbeeld is mogelijk! Door nu de waterstofketen op te bouwen, kan Nederland juist vooroplopen. Met publiek eigendom en duidelijke verantwoordelijkheden bouwen we een betrouwbaar waterstofnet dat de ruggengraat vormt van de nieuwe energievoorziening.
Zo kan waterstof ons minder afhankelijk maken van fossiele import (tot 24 procentpunt minder afhankelijkheid in 2050) en helpt de industrie concurrerend te blijven. Kortom: waterstof versterkt zowel onze energiezekerheid als ons economisch vestigingsklimaat.
Netbeheerders verkennen de potentie van lokale productie en opslag. Wat is er nodig om dit effectief in te passen om het systeem en aangeslotenen te ondersteunen?
Denk aan het verkennen van klantprofielen waaronder invoed- en afnamepatronen, de meerwaarde van productie en opslag voor het balanceren van zowel het waterstofnet als de synergie met balancering van het elektriciteitsnetwerk. Op basis daarvan wordt inzicht gegeven in de verdeling van maatschappelijke baten en lasten voor gebruikers van het energiesysteem.
Gasunie speelt een sleutelrol in het versnellen van de waterstofketen. Gasunie-dochter Hynetwork werkt aan de opschaling van de nationale infrastructuur die grootschalige productie, transport en opslag van waterstof mogelijk maakt.
Zo legt Gasunie het landelijke waterstofnetwerk aan, waarvan het eerste deel in 2026 in Rotterdam operationeel wordt. Bij HyStock in Zuidwending ontwikkelt Gasunie daarnaast grootschalige waterstofopslag in lege zoutcavernes – cruciaal om vraag en aanbod in evenwicht te brengen.
Samen met Vopak bouwt Gasunie aan de ACE Terminal in Rotterdam, een importhub voor groene ammoniak als drager van waterstof. Daarmee legt Gasunie de basis voor een robuuste waterstofvoorziening en versterkt het de leveringszekerheid en energieonafhankelijkheid van Nederland.