Realtime interface: verdieping

Met de energietransitie is een grootschalige opkomst zichtbaar van duurzame opwekinstallaties in de distributienetten van de regionale netbeheerders. Deze ontwikkeling zorgt voor teruglevering van grote vermogens op netdelen die hier oorspronkelijk niet voor zijn ontworpen. Dit heeft reeds op veel plekken geleid tot congestieproblematiek en transportbeperkingen. Ook zorgt een sterke toename van duurzame opwekinstallaties ervoor dat de geproduceerde energie in het systeem weersafhankelijker en daarmee onvoorspelbaarder wordt, waardoor ook de vermogensstromen in het net minder voorspelbaar zullen worden. 

Deze gezamenlijke impact zorgt ervoor dat het energiesysteem zich moet aanpassen aan deze ontwikkelingen, waarbij samenwerking tussen opwekkers en netbeheerders nog belangrijker wordt dan in het verleden. Inzicht in de vermogensstromen op de aansluitingen zal belangrijker worden en afspraken tussen netbeheerder en aangeslotene over verzoeken tot afregelen van de vermogensstromen zullen vaker voor gaan komen.

Doel van de samenwerking binnen het energiesysteem is om meer transportcapaciteit te creëren en bestaande transportcapaciteit beter te kunnen benutten. Randvoorwaarde voor het verder vergroten van de beschikbare transportcapaciteit voor marktpartijen is de stuurbaarheid van opwekkers in het geval van incidentele of onvoorziene situaties. 

• Document: Realtime Interface in het kort, vrijgegeven op 11 maart 2024

De formele aanleiding voor dit initiatief is te vinden binnen de wet- en regelgeving: Verordening (EU) 2016/631 tot vaststelling van een netcode betreffende eisen voor de aansluiting van elektriciteitsproducenten op het net (verder: NC RfG). De NC RfG is een van de acht zogenoemde Europese codes die tot doel hebben het garanderen van betaalbare en betrouwbare energie en energievoorziening voor Europese burgers en het faciliteren van de energietransitie. Deze NC RfG schrijft voor dat elektriciteitsproductie-eenheden dienen te beschikken over een interface met de netbeheerder waarmee de elektriciteitsproductie-eenheid afgeregeld kan worden in het geval van ernstige frequentie-instabiliteit. De netbeheerder dient te specificeren op welke wijze deze interface moet kunnen worden aangesproken, zodat de elektriciteitsproductie-eenheden hierin kunnen voorzien.

Belangrijk om te benadrukken is dat de werkgroep zich beperkt tot de interface als technisch instrument. Dit betreft een technische functionaliteit die het mogelijk maakt voor de netbeheerder om op basis van real-time signalen de opwek-installatie te verzoeken om het vermogen te reduceren. De functionaliteit van deze interface wordt binnen de werkgroep gespecificeerd en gepubliceerd.

• Document: ‘Regulatorische vragen rond de realtime interface’

Er zijn naast frequentieondersteuning ook andere toepassingen denkbaar die gebruik kunnen maken van de technische mogelijkheden van deze interface. Dit kunnen toepassingen betreffen die zich richten op het vergroten en optimaal benutten van de beschikbare netcapaciteit. Een voorbeeld van een denkbare toepassing die gebruik zou kunnen maken van de interface is het terugregelen van invoeding o.b.v. gereduceerde capaciteit in geval van een storing of onderhoud in een netdeel waar de storingsreserve is losgelaten. Of het terugregelen van opwekpieken t.g.v. onvoorziene weersomstandigheden die anders tot overbelasting en eventuele uitval van het netdeel zouden leiden. Ook zijn bilaterale afspraken denkbaar tussen netbeheerder en aangeslotene over non-firm transportcapaciteit. Of de interface voor deze toepassingen gebruikt zal worden en onder welke voorwaarden dit mogelijk is, zal buiten deze werkgroep nader worden bestudeerd. Voor iedere toepassing waarbij gebruik gemaakt gaat worden van de interface zal een specifiek toepassingskader toepasbaar zijn waarin de afspraken en voorwaarden voor het gebruik worden vastgelegd. 

De eerste focus voor de interface ligt op de doelgroep van opwekkers tussen de 1 en 50 MW, de zogenaamde categorie B in de NC RfG. Op een later moment zal de interface ook bij andere doelgroepen geïmplementeerd worden, zoals bij kleinere opwekkers. 

• Document: Uitleg van onderscheid tussen techniek toepassing en toepassingskader
• Document: Concretisering van gebruik 'redenen' bij communiceren van een setpoint

De toepassingskaders voor de RTI worden uitgewerkt onder het GEN (Gebruikersplatform Elektriciteits- en Gastransportnetten) in de werkgroep Toepassingskaders RTI. Zodra deze toepassingskaders beschikbaar zijn zullen zij op deze website gepubliceerd worden.

De technische specificatie is gereed en beschikbaar. Het betreft de finale versie van de technische specificatie. Eerder zijn beta versies gepubliceerd om productontwikkeling van het ‘end point netbeheerder’ en ‘end point aangeslotene’ mogelijk te maken. 

Voor het verifiëren van de compliance  van de Realtime Interface is een compliance verificatie document opgesteld. Nieuw te ontwikkelen producten dienen conform het in dit document beschreven proces getest te worden. Na een succesvolle test kunnen de relevante documenten met Netbeheer Nederland gedeeld worden en zal het product op de website vermeld worden. Producten die getest zijn o.b.v. een beta versie van de technische specificaties, zijn niet geschikt voor grootschalige implementatie. Zij dienen alsnog het compliance verificatie proces te doorlopen o.b.v. de definitieve versie van de technische specificaties.

• Document: Technische specificatie versie 1.0 definitief, vrijgegeven 20 februari 2024  
• Document: SCL File versie 1.0 definitief, vrijgegeven 20 februari 2024 
• Document: Protocol Implementation Document versie 1.0 definitief, vrijgegeven 20 februari 2024 
• Document: Compliance verfication plan versie 1.0 definitief, vrijgegeven 20 februari 2024 

Voorafgaand aan inbedrijfstelling van een aansluiting welke is voorzien van een RTI, zal de netbeheerder controleren of een security awareness video is bekeken door de Operationeel Installatie Verantwoordelijke (OIV-er) van de aangeslotene. Uw netbeheerder informeert u hierover. In Q2 2024 komt op deze website een link naar de video.

De Realtime Interface wordt op dit moment geïmplementeerd. Nieuwe inzichten vanuit de implementatie worden verwerkt in nieuwe iteraties van de technische specificatie. Een gezamenlijke wens van netbeheerders en brancheverenigingen is om Transport Layer Security (TLS) te implementeren. Aangezien het implementeren van TLS een significante inspanning vraagt van de betrokken partijen, is besloten om dit niet in versie 1.0, maar in versie 1.1 te implementeren. De Netbeheer Nederland Werkgroep RTI zal zo snel mogelijk TLS implementatie richtlijnen opstellen en publiceren, zodat fabrikanten zich hierop kunnen voorbereiden. Met deze keuzes kan de uitrol van de RTI v1 doorgaan en wordt tegelijkertijd gewerkt aan doorontwikkeling van de RTI.

De volgende producten zijn in labtesten, uitgevoerd door DNV, compliant bevonden met de technische specificatie:

Productimplementatie end point netbeheerder

• Leverancier: Siemens
  Product: A-8000 series
  Compliance: RTI v1 beta 3
  Product website
  
• Leverancier: PSI GridConnect
  Product:  IEC 61850 Protocol Converter 
  Compliance: RTI v1 beta 4   
  Product website
  
• Leverancier: WAGO
  Product:  Controller PFC200 
  Compliance: RTI v1 beta 4   
  Product website   

Productimplementatie end point aangeslotene

• Leverancier: Withthegrid   
  Product: Teleport
  Compliance: RTI v1 final
  Product website

• Leverancier: WAGO
  Product: 750-8212/025-001
  Compliance: RTI v1 final
  Product website 
  

Producten die goedgekeurd zijn op basis van een beta specificatie, mogen gebruikt worden voor praktijktesten. Producten die zijn goedgekeurd op basis van de definitieve specificatie, mogen gebruikt worden voor de daadwerkelijke uitrol van de RTI.

Onder voorwaarden is het toegestaan om het RTI logo te gebruiken.

• Document: Regels voor gebruik van RTI beeldmerk en woordmerk, vrijgegeven op 12 maart 2024
• Grafische bestanden: RTI logo in PNG en SVG, vrijgegeven op 28 november 2023
• Document: Toelichting op betekenis RTI beeldmerk en woordmerk, vrijgegeven op 1 december 2023

Bij de ontwikkeling van de Realtime Interface is gekozen voor het ontwikkelen van een technische specificatie, en niet voor het ontwikkeling van een (fysiek) product. Door de interface functioneel te specificeren wordt vrijheid geboden aan netbeheerders en aangeslotenen om naar eigen inzicht met een zelf te ontwikkelen of te kiezen product invulling te geven aan de technische specificatie. Door deze aanpak is de implementatie van de Realtime Interface afhankelijk van de snelheid van productontwikkeling, zowel voor het end point netbeheerder als het end point aangeslotene. Bij de ontwikkeling van de technische specificatie is zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van internationale standaarden en er heeft uitgebreide afstemming plaatsgevonden met marktpartijen en subject matter experts. De definitieve versie van de technische specificatie voor RTI v1.0 is beschikbaar gesteld. 

Heeft u of wilt u een aansluiting voor teruglevering, groter dan 1MW? Dan leest u op de website van uw netbeheerder wat opweksturing/vermogenssturing voor u betekent: 

• Enexis
• Liander
• Stedin