Uit Net NL#31: Pandemie-dilemma’s

Het is een van de eerste afspraken nadat corona ons land in z’n greep krijgt: rond ziekenhuizen en verzorgingshuizen voeren de netbeheerders geen werkzaamheden uit. Het risico op storingen en de extra stress die dat kan opleveren bij de instellingen wordt zo vermeden. “In technische zin is er aan de leveringszekerheid niets veranderd,” vertelt Jeroen Grond, “preventief wel. Netbeheerders hebben op deze manier extra zekerheid gegeven aan panden met kwetsbare bewoners.”

De vraag naar stroom en gas verandert wel door de crisis. In woonwijken neemt het gasverbruik toe omdat veel mensen thuiswerken, maar grosso modo daalt de vraag naar gas en ook naar elektriciteit; scholen en andere grotere gebouwen worden minder verwarmd en activiteiten bij bedrijven lopen terug.

“We merken dat tijdens de crisis de continuïteit belangrijk is”, stelt Grond. “Thuiswerken is tot daaraan toe, maar er moet wel wifi en stroom zijn. Netbeheerders, maar ook de kabelaars, zijn daarom terughoudend met werkzaamheden. Vooral ter voorkoming van gedoe. Als we gaan graven in een straat of wijk waar veel mensen thuiswerken, vraagt iedereen wat we aan het doen zijn. Mensen dulden in deze situatie geen gedoe rond hun huis.”

Vitale energie-infrastructuur als motor van Groen Herstel

Jaag economische groei aan door met maximale inzet en investeringen de afspraken van het Klimaatakkoord te realiseren. Dit plan, met de titel ‘Groen Herstel’, legde Netbeheer Nederland eind mei voor aan de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat van de Tweede Kamer.

De commissie had een groot aantal organisaties gevraagd hun visie te geven op de effecten van de coronacrisis op de energietransitie. Met het plan Groen Herstel kan de energiesector volgens Netbeheer Nederland een ‘stevige bijdrage leveren aan het groene economisch herstel van Nederland en bovendien duurzame werkgelegenheid voor de lange termijn creëren’.

In de position paper stelt Netbeheer Nederland voor de volgende stappen te zetten:

·      Wij stellen met de partners uit het Klimaatakkoord vast welke afspraken (slim) versneld uit te voeren zijn.

·      Wij inventariseren welke energie-­infrastructuurprojecten in aanmerking komen voor versnelde uitvoering door het verkorten van de doorlooptijd waar mogelijk.

·      De netbeheerders zoeken tot 2030 duizenden technisch geschoolde medewerkers. Dit is directe werkgelegenheid. Indirect zorgt het groeiende werkpakket van de netbeheerders gemiddeld voor een verdrievoudiging van het werkpakket voor de aannemers.

Het document is online beschikbaar via de website van de Tweede Kamer.

Veilig werken krijgt door corona een extra betekenis voor de netbeheerders: hoe kun je zonder besmettingsgevaar werken bij mensen thuis? Die vraag is niet zomaar beantwoord en het kernteam legde daarom de installatie van slimme meters stil. Met nieuwe instructies komt het proces weer langzaam op gang. Grond: “We hebben daar veel aandacht aan besteed. Je moet tenslotte bij mensen de woning in. Dat levert emoties op en vraagt veel uitleg. En het maakt uit of je dat doet in het zuiden of in Groningen. De lokale beleving verschilt enorm.”

Veilig werken betekent in de sector ook: met de juiste certificering en aanwijzing. Zeker 30.000 professionals die werken bij netbeheerders en ketenpartners doen met regelmaat opleidingen en examens. Maar door de corona-maatregelen is examinering lastig of zelfs onmogelijk. Netbeheer Nederland heeft samen met scholen, exameninstellingen en Stipel (dat de certificeringen uitgeeft) uitzonderingen en protocollen opgesteld voor vrijstelling en dispensatie. Daarmee kan ook tijdens de crisis doorgewerkt worden door mensen die niet tijdig hun examen kunnen afleggen. Grond: “Dat is van belang voor de veiligheid, maar ook om ongewenste gevolgen van aansprakelijkheid bij een ongeluk te voorkomen. En het helpt om de capaciteit te behouden. Steeds meer mensen zouden hun werk niet kunnen doen omdat ze niet tijdig een examen kunnen afleggen.”

Sinds 15 juni mag het mbo weer praktijkexamens afnemen. “Wij zijn ook druk bezig met alternatieve vormen, bijvoorbeeld met cameratoezicht. Zo zou je ook examens kunnen afnemen. Als alles goed verloopt, hopen we dat eind december iedereen gewoon weer de geldige papieren heeft”, aldus Grond.

De abrupte afname van het vliegverkeer en de export van bijvoorbeeld sierbloemen en andere versproducten geeft plots ruimte in gebieden waar de netcapaciteit kortgeleden nog zeer schaars was. “Grote industrieën als Tata Steel en de raffinaderijen zijn blijven werken, maar er zijn wel bijzondere situaties ontstaan”, bevestigt Grond. “We zien dat grootverbruikklanten die hard getroffen worden, zoals tuinders, gaan nadenken over hun gecontracteerd vermogen; dat willen ze verlagen. Dat kan, maar er verandert niets aan de kosten als ze het voor een paar maanden doen.”

 Samen doorbouwen

De netbeheerders steunen de verklaring Samen doorbouwen aan Nederland, die eind april is opgesteld door de overheid, de bouw- en technieksector, banken en brancheverenigingen. Het vloeit voort uit de gesprekken van minister Kajsa Ollongren (BZK) om de impact van het coronavirus op de sector en de Nederlandse economie te beperken. Ondanks het virus gaat het werk aan de vitale infrastructuur door. Een belangrijk deel van dat werk bestaat uit het gereedmaken van het energienet voor de de energietransitie. Nederland kan het zich niet permitteren daarin een achterstand op te lopen. In de gemeenschappelijke verklaring hebben de partijen daarom afspraken gemaakt over het laten doorgaan of versnellen van investeringen, vergunningverlening en aanbestedingen. Zo willen zij voorkomen dat projecten vertragen of stil komen te liggen. Ook zijn de partijen overeengekomen dat eventuele risico’s gedeeld worden. Uiteraard staan bij het uitvoeren van werkzaamheden de gezondheid en veiligheid van medewerkers en klanten voortdurend voorop.

Door de verminderde vraag, een mild voorjaar en een ruim aanbod aan zon en wind, kelderden de prijzen van energie. Voor het eerst in de geschiedenis was in Nederland de prijs voor elektriciteit over een gehele dag negatief. Gunstig voor grootverbruikers, maar geen opsteker voor duurzame initiatieven. “Ik denk dat die prijsontwikkeling een rem zet op de transitie, want lage prijzen voor fossiele brandstof maken businesscases voor duurzaam lastiger”, zegt Grond. “Beprijzen van CO₂ kan dan nog wel helpen, maar daarmee is Economische Zaken en Klimaat uiteraard ook terughoudend. Ondernemers hebben het al erg lastig.” Grond is ervan overtuigd dat de lage prijzen voor fossiele brandstoffen een tijdelijk verschijnsel zijn. “Energie-opbrengsten voor zonneparken worden momenteel lager ingeschat. Dat maakt businessmodellen voor grote zonneparken zoals in Groningen en Drenthe nu minder lucratief.” Maar we moeten ons daar niet op het verkeerde been laten zetten, waarschuwt hij. “Net als rond Schiphol doe ik hier een oproep aan de lokale bestuurders: de groeiende vraag naar netcapaciteit heeft hooguit wat vertraging, maar blijft niet weg. Zorg er dus voor dat de infrastructuur doorontwikkeld wordt.” Volgens Grond is het van belang dat de doelen voor de lange termijn in de energietransitie overeind blijven: “Iedereen snapt dat we door corona economisch extra problemen moeten oplossen. Maar het is belangrijk om wel vast te houden aan de klimaatdoelen voor 2050. Dat je de fasering door de jaren heen anders doet, is niet erg. Maar de stip op de horizon moet voor iedereen duidelijk blijven.”

Netbeheerders hebben veel geleerd van de financiële crisis van 2008. Die veroorzaakte zware saneringen in de bouw, waarin ook bedrijven in de ondergrondse infrastructuur werden meegetrokken. Het imago van een onaantrekkelijke sector om te werken was snel gewekt. “Met Bouwend Nederland en Techniek Nederland hebben we er alles aan gedaan om te zorgen dat mensen nu niet weglopen”, vertelt Grond. “Wij hebben benadrukt dat er in de toekomst veel werk is aan ondergrondse infra, dat het dus een sector is waar je de komende jaren erg goed kunt blijven werken.” Hij ziet ook dat corona-ontslagen in andere sectoren mogelijk verlichting kunnen bieden in het tekort aan arbeidskrachten bij netbeheerders en installatiebedrijven. “Wij hebben allerlei opleidings- en instromingsprogramma’s voor zij-instromers. Ik hoop echt dat dat helpt om te kiezen voor ons mooie en zekere werk, waarmee je ook nog eens bijdraagt aan verduurzaming. Bij ons ben je aan het juiste adres als je met je handen en je hoofd wilt werken aan een nieuw, mooi Nederland.”