Opinieartikel over de kosten van de energietransitie
Vandaag verscheen in Trouw een opinieartikel van André Jurjus over de kosten voor het verwijderen van een gasaansluiting. Lees hier hoe de directeur van Netbeheer Nederland aankijkt tegen de discussie over deze kosten.
Laat huishoudens met kleinere beurs niet opdraaien voor kosten energietransitie
Huishoudens die definitief van het gas af willen, moeten hun gasaansluiting laten verwijderen. Consumenten en politici roeren zich regelmatig over de kosten die dat met zich meebrengt. Om voorlopers te stimuleren, zou het goedkoper moeten of zelfs helemaal gratis. Dat klinkt logisch, maar als consumenten zelf de rekening niet betalen, wie dan wel?
‘De energietransitie kost geld’, zei minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat tijdens de begrotingsbehandeling vorige week. Hij voegde daaraan toe dat alle kosten uiteindelijk bij huishoudens neerkomen. Het is een niet mis te verstane waarheid die ook geldt voor het verwijderen van een gasaansluiting. Dat die waarheid soms bitter is, blijkt wel uit de moties die GroenLinks en de Partij voor de Dieren indienden om het verwijderen van een gasaansluiting goedkoper respectievelijk gratis te maken. D66 ging hen afgelopen voorjaar al voor met Kamervragen.
Huishoudens die hun gasaansluiting laten verwijderen, betalen daar een kostendekkend tarief voor. Zo zijn de regels. De komende decennia moeten zo’n 7 miljoen woningen van het aardgas af. Per definitie zijn er bij zo’n omvangrijke verandering voorlopers, volgers en achterblijvers. Maar uiteindelijk krijgen miljoenen huishoudens te maken met de bijbehorende lasten. De voorlopers hebben die kosten nu, anderen later.
'Afsluiten' geen alternatief
Het goedkopere ‘afsluiten’ van de gasaansluiting is helaas geen permanent alternatief, maar alleen een tijdelijke oplossing, bijvoorbeeld tijdens een verbouwing. Bij afsluiten zet de netbeheerder een slot op de kraan, maar blijft er gas in de aansluitleiding. En voor alle netbeheerders is helder: als je geen gas meer gebruikt, hoef je het ook niet in huis te hebben. Blijft dus alleen het duurdere ‘verwijderen’ over.
Als politici vinden dat de tarieven omlaag moeten, dan moeten ze ook duidelijk maken wie dat gaat betalen. De mensen die nog wel een aansluiting hebben? Die zijn al duurder uit omdat de kosten van het gasnet over steeds minder aansluitingen worden verdeeld. Daar zitten ook huishoudens bij die zelf best voorop willen lopen, maar bijvoorbeeld vanwege een te kleine beurs de benodigde aanpassingen aan hun huis niet kunnen doen. Hen laten betalen voor kosten die worden veroorzaakt door draagkrachtige voorlopers, is oneerlijk. Een alternatief is dat de overheid betaalt, oftewel alle belastingbetalers – met én zonder gasaansluiting.
Betaalbaarheid voor miljoenen Nederlanders
De terugkerende discussie over verwijderingskosten gaat dus eigenlijk over de vraag wie de energietransitie betaalt. Over hoe we voorlopers stimuleren en tegelijkertijd voorkomen dat de – soms noodgedwongen – achterblijvers de rekening gepresenteerd krijgen, omdat ze voor zichzelf én voor de voorlopers moeten betalen. De eerdergenoemde moties zijn inmiddels verworpen, maar het laatste woord over dit onderwerp is vast nog niet gezegd.
Netbeheerders onderschrijven uitdrukkelijk de wens om huishoudens te stimuleren om CO2 te besparen. We willen dat zo goedkoop en makkelijk mogelijk maken. Daarom werken netbeheerders aan een uniforme werkwijze en kosten voor het verwijderen van de gasaansluiting. We gaan daarbij nog steeds uit van het geldende principe dat de consument zelf betaalt. Als de politiek deze regels wil aanpassen, dan moet ze dat toekomstgericht doen. Met oog voor de voorlopers, de volgers en de achterblijvers, én voor de bittere waarheid dat de transitie helaas niet gratis is. Het gaat immers niet alleen om de kosten nu voor een kleine groep, maar juist om betaalbaarheid voor miljoenen Nederlanders in de komende decennia.
Klik hier voor een pdf van het artikel zoals dat is verschenen in Trouw.