Grijs gietijzeren gasleidingen onder de loep

Het OM constateerde vandaag dat er geen verantwoordelijke aan te wijzen is voor de explosie. Oorzaak van de explosie is een scheur in een gasleiding van het materiaal grijs gietijzer. Hoe de scheur heeft kunnen ontstaan is niet duidelijk. Toezichthouder SodM bracht vandaag een eigen rapport uit en kondigde onder meer aan samen met de netbeheerders aanvullend onderzoek te gaan doen.

De netbeheerders vervangen gasleidingen van grijs gietijzer sinds tien jaar versneld. Naar aanleiding van het onderzoek zijn de netbeheerders en toezichthouder SodM in gesprek over onder meer de mogelijkheden om deze gasleidingen nog sneller te vervangen.

Wat zijn grijs gietijzeren gasleidingen?

Gasleidingen kunnen gemaakt zijn van verschillende materialen. Tegenwoordig zijn ze van staal en kunststof. Het huidige gasnet bestaat voor ruim 96,4% uit stalen en kunststoffen leidingen. Vroeger werd voor het aanleggen van gasleidingen in de bodem ook gebruikt gemaakt van leidingen van grijs gietijzer en – in mindere mate - asbestcement. In uitzonderlijke gevallen kunnen er op lange termijn lekken in deze leidingen ontstaan, bijvoorbeeld in gebieden waar de grond verzakt of als de leiding een straat kruist met veel zwaar verkeer. Om deze reden vervangen de netbeheerders deze gasleidingen door leidingen van ander materiaal. In 2010 hebben de netbeheerders een programma opgesteld om dit type leidingen versneld te vervangen.

Veiligheid voorop

Het vervangen van oude gasleidingen gebeurt op basis van een risicowaardering. De netbeheerders vervangen de leidingen als eerste waar het het meest nodig is. Daarbij wordt rekening gehouden met bijvoorbeeld de grondsoort waarin een leiding ligt, de leeftijd van de leiding en lokale omstandigheden.

Op plekken waar de grond stabiel is, niet verzakt en er ook geen zwaar verkeer of grote bouwwerkzaamheden zijn, kan er weinig met deze leidingen gebeuren. Toch vervangen de netbeheerders de gasleidingen de komende jaren ook op deze plekken. Daarbij blijft veiligheid altijd voorop staan. We blijven alert op veranderende situaties en nieuwe risico’s en vervangen dan met hoge prioriteit. Jaarlijks brengen we toezichthouder SodM hiervan op de hoogte.

Volgens plan

Het vervangen van een paar duizend kilometer gasleiding kost tijd. Alle netbeheerders hebben hiervoor een plan opgesteld en afgestemd met toezichthouder SodM (Staatstoezicht op de Mijnen), die namens de Rijksoverheid toezicht houdt op de veiligheid van onder meer de gasnetten. SodM houdt samen met ACM (Autoriteit Consument en Markt) toezicht op de voortgang van de vervanging van de gasnetten. Die vervanging loopt volgens plan.

De totale netlengte van het gasnet is op dit moment 125.300 km. Voor grijs gietijzer is de totale lengte in Nederland in de periode van 2009 t/m 2018 afgenomen van 6.519 tot 3.025 km. Ruim de helft van alle grijs gietijzeren gasleidingen is nu vervangen. Inmiddels bestaat minder dan 2,5 procent van het Nederlandse gasnet uit grijs gietijzer. In onderstaande figuur wordt het verloop van de vervanging weergegeven.

Risico op storingen en incidenten zeer gering

De afgelopen jaren is het aantal storingen/incidenten met grijs gietijzeren leidingen zeer sterk gedaald. Elk incident blijft voor de netbeheerders aanleiding om extra alert te zijn en het vervangingsprogramma weer eens tegen het licht te houden. Dat geldt ook voor de explosie in de Jan van der Heijdenstraat. Het gaat hier om een ernstig ongeval, met grote impact voor de bewoners. De netbeheerders zijn daarom in gesprek met toezichthouder SodM over een aantal maatregelen, waaronder het nog verder versnellen van het vervangingsprogramma.

Ligt er bij mij in de straat een grijs gietijzeren gasleiding?

Alleen bij de netbeheerders die de grootste regio’s beheren - Liander, Stedin en Enexis - zijn er nu nog grijs gietijzeren hoofdgasleidingen. Bij netbeheerder Westland Infra ligt nog een beperkt aantal kilometers van deze leiding. Woont u in een regio waar een van deze netbeheerders actief is? Dan kunt u op hun website meer informatie vinden over het vervangen van oude gasleidingen, waaronder grijs gietijzer. Op een online kaart is te zien op welke locaties er nog gasleidingen liggen die vervangen moeten worden. Weet u niet wie uw netbeheerder is? U kunt dit opzoeken op www.eancodeboek.nl.

• Enexis: https://www.enexis.nl/over-ons/wie-zijn-we/ons-werk/onze-werkzaamheden/onderhoud-gasnet
• Stedin: https://www.stedin.net/over-stedin/werken-aan-een-betrouwbaar-net/grootschalige-gassanering-2009-2029
• Liander: https://www.liander.nl/onderhoud-storingen/onderhoudswerkzaamheden/grootschalige-vervanging-gasleidingen
• Westland Infra: https://www.westlandinfra.nl/onderhoud-storingen/gasvervangingsdata
• Enduris (heeft alleen nog asbestcement leidingen):
  

  www.enduris.nl/vervangen-gasleidingen

Bij Coteq Netbeheer (voorheen Cogas Infra en Beheer), Enduris en RENDO netbeheer is geen grijs gietijzer meer in de gasnetten aanwezig.

Preventie van gaslekken

Netbeheerders zijn altijd bezig het gasnet zo betrouwbaar en veilig mogelijk te houden. Zo speuren we dagelijks met zeer gevoelige apparatuur door heel Nederland naar kleine gaslekken. Minimale gaslekken kunnen zo, nog voor ze een probleem vormen, in een heel vroeg stadium worden aangepakt.

De meeste gaslekken worden in Nederland veroorzaakt door graafschade bij werkzaamheden. Daarom wijzen de netbeheerders aannemers en consumenten er in campagnes al jaren op dat bij graafwerkzaamheden een zogenoemde ‘klic-melding’ bij het Kadaster moet worden gedaan, om schade aan kabels en leidingen te voorkomen.

Wat kunt u zelf doen?

We begrijpen dat mensen door de explosie in Den Haag bezorgd zijn. Het risico van een explosie is echter zeer klein. Het netwerk is veilig en wordt regelmatig gecontroleerd en goed onderhouden. Het incident toont wel aan dat gaslekken heel serieus zijn. Ruikt u gas of vermoedt u een gaslek? Bel het landelijke storingsnummer 0800-9009 (24 uur per dag bereikbaar) en meld de gaslucht.