Energietransitie van onderaf vraagt om nieuwe keuzes

Nationale doelstellingen op het gebied van duurzame energie zijn ambitieus. Burgers spelen een belangrijke rol in de realisatie van deze doelen en het aantal lokale initiatieven stijgt snel. Samenwerking is nodig, maar gevestigde belangen in de grootschalige fossiele energievoorziening lijken de nieuwe decentrale hernieuwbare beweging in de weg te staan. Elke partij zal nieuwe strategische keuzes moeten maken.

De Energietransitie van onderaf loopt tegen knelpunten aan

De beweging van lokale energie-initiatieven loopt tegen knelpunten aan. Belangrijke knelpunten zijn het ontbreken van coherent en consistent overheidsbeleid, de afwachtende houding bij gevestigde bedrijven en het ontbreken van realisatiekracht en verdienmodellen bij nieuwe energie-coöperaties.

De oplossing ligt in samenwerken

De oplossing moet gezocht worden in de samenwerking tussen burgers, overheid en het bedrijfsleven: samen vooraf de agenda en doelstellingen bepalen en deze samen vanuit de individuele kracht van betrokken partijen uitwerken en realiseren. Echter, de huidige dynamiek en onzekerheden in de transitie zijn groot.

Organisaties moeten nieuwe strategische keuzes maken

Overheden staan voor de keuze, een passieve houding aannemen, óf de beweging van onderaf actief stimuleren. De overheid, zowel nationaal als lokaal, heeft doelstellingen ten aanzien van duurzaamheid. Energie-coöperaties kunnen een bijdrage leveren om deze doelstellingen te verwezenlijken.

Lokale energie-coöperaties staan voor de keuze, onafhankelijk en lokaal te blijven opereren, óf de samenwerking met andere coöperaties, het bedrijfsleven en/of overheden op te zoeken. Ze hebben de potentie in de lokale dynamiek een sleutelrol te spelen en draagvlak onder burgers te creëren, maar zullen zich moeten professionaliseren en een betrouwbare samenwerkingspartner moeten tonen willen ze daadwerkelijk een positie innemen.

Energiebedrijven staan voor de keuze, een afwachtende houding innemen ten aanzien van coöperaties en zelf direct de consument benaderen met nieuwe duurzame proposities, óf actief de samenwerking met energie-coöperaties opzoeken. Energie-coöperaties worden nog al eens gezien als concurrent, maar kunnen ook een waardevolle partner zijn met een complementaire waarde propositie.

Netbeheerders hebben een groot belang bij inzicht in het energiegedrag van consumenten en lokale producenten en wat de impact daarvan op het net is. Daarom participeren zij graag in experimenten van energie-coöperaties maar zijn qua activiteiten gebonden aan wettelijke kaders.

Banken en financiers nemen momenteel een risicomijdende en afwachtende houding aan ten aanzien van lokale energie-initiatieven en zouden met nieuwe passende financieringsconstructies de realisatiekracht van deze ondernemers kunnen vergroten.

Het is aan alle partijen: overheden, burgers en bedrijfsleven om nieuwe strategische keuzes te maken. Keuzes die de voordelen van centrale én decentrale energievoorziening slim combineren. Keuzes die rekening houden met de gevestigde fossiele belangen en tegelijkertijd de energieke burgerbeweging in staat stellen om de transitie naar een duurzame Nederlandse energiehuishouding te versnellen. Dit vraagt echter wel om een lange termijn visie en lef van alle partijen.

Zie de resultaten van het TNO onderzoeksproject De Energietransitie van Onderaf voor toekomstperspectieven voor energie-coöperaties en andere stakeholders.

Dossiers & Thema's

Terug naar overzicht