Energietransitie ook noodzakelijk voor betaalbare rekening consument
De Europese Commissie heeft maandag 13 februari de grote Europese consultatie gesloten, over de toekomst van de Europese energiemarkt. “Hoewel de aanleiding negatief is, namelijk de hoge prijzen als gevolg van energieschaarste in Europa, worden er nu wel de juiste gesprekken gevoerd: namelijk over de versnelde realisatie van betaalbare duurzame energie voor alle consumenten en bedrijven in Europa en de noodzaak om energie infrastructuur daarvoor snel uit te breiden” aldus Edwin Edelenbos, strateeg bij Netbeheer Nederland. Centrale thema’s in de consultatie waren het verbeteren van marktmechanismen om meer investeringen in duurzame energie te realiseren en om de consument beter te beschermen tegen hoge prijzen. Het belang van het snel uitbreiden en beter benutten van de elektriciteitsnetten kwam duidelijk naar voren in de consultatie.
“Sinds ik in de sector werk is er niet eerder zo uitgebreid stilgestaan bij de het belang van duurzame energie en onze infrastructuur voor een betaalbare energierekening. De consultatie gaat in eerste instantie over investeringszekerheden en consumentenbescherming, maar de Europese Commissie verkent ook wat er nodig is om de enorme opgave voor de netbeheerders te realiseren. Dat is hét bewijs dat goed werkende energie infrastructuur niet alleen voor de energietransitie, maar ook voor een betaalbare energierekening van het grootste belang is ” stelt Edelenbos.
In 2022 is er veel gebeurd op de energiemarkten. Verschillende landen hebben te maken met krappe gasreserves, de wil om niet langer afhankelijk te zijn van Russisch gas en vooral hoge prijzen voor de consument en de grootverbruikers. Dat heeft geleid tot verwondering ‘waarom is groene stroom duur terwijl de wind gratis is’ en twijfels ‘werkt de markt nog wel goed’. Op Europees niveau is er een uitgebreide consultatie gestart waar door 1350 bedrijven en burgers gehoor aan is gegeven, waaronder Netbeheer Nederland. De commissie gaat zich de komende drie weken buigen over de ingezonden stukken.
Netbeheer Nederland heeft gereageerd op de consultatie. Wij zijn positief over de verkenningen die de Europese Commissie doet, om met innovatieve contracten de lange termijn zekerheden voor investeerders in duurzame energie te verbeteren. Dat moet hand-in-hand gaan met het verbeteren van de toegankelijkheid voor kleinere bedrijven, energiegemeenschappen en burgers tot duurzame energie. Dat is ook nodig om de energierekening laag te houden voor consumenten. Dit lukt alleen wanneer snelle netuitbreidingen mogelijk zijn en wanneer ook vraag en aanbod dichter bij elkaar komen op de juiste locaties. Maar ook is het belangrijk dat de netten beter benut worden, bijvoorbeeld door met submeters met flexibiliteit mogelijk te maken voor burgers en energiegemeenschappen. Tot slot hebben we ook gepleit voor een duidelijkere rol voor netbeheerders in de bescherming van consumenten in situaties bij hoge prijzen en faillissementen van leveranciers.
PPA kan ook de consument zekerheid bieden
PPA’s bestaan als contractvorm al wat langer. Het is een contractvorm die je veel ziet bij duurzame windparken en zonneparken, waarbij de eigenaren van de parken de stroom voor meerdere jaren verkoopt, tegen vaste prijsafspraken aan een afnemer in de buurt zoals een industrie. Deze contractvorm biedt de exploitant én de gebruiker op lange termijn zekerheid over de inkomsten en kosten. En de stroom komt dus niet meer op de markt voor de consument.
Netbeheer Nederland wijst op de gebrekkige toegang van consumenten tot PPA’s. Het verlagen van de drempel en het openen van de vraagkant voor PPA’s kan de participatie van kleinere spelers en consumenten in de energietransitie vergroten. Bovendien biedt deze contractvorm de deelnemers bescherming tegen sterk fluctuerende prijzen.
Hierbij plaatsen de netbeheerders wel de randvoorwaarde verplicht afnemen van de afgesproken energie niet mag leiden tot verminderde beschikbaarheid van flexibiliteit.
Contractvorm werkt drempelverlagend
Ook hebben de netbeheerders gereageerd op de andere contractvorm; CfD.
Wind- en zonneparken krijgen nu SDE++-subsidies om de parken rendabel te krijgen. Als de marktprijzen laag zijn, dan worden de in komsten door deze subsidie aangevuld. Maar het afgelopen jaar zag je door de enorme prijzen enorme winsten ontstaan. In deze setting profiteert de overheid als subsidiënt niet mee. In de CfD-contracten biedt je investeringszekerheid: oftewel de investeerders profiteren altijd van de winsten, maar je loopt geen gevaar bij lage prijzen. Dit systeem geeft zekerheid.
En in combinatie met de PPA-contracten is het een mooie aanvulling op de marktwerking. Investeringen renderen en consumenten hebben zekerheid. Hierdoor worden de drempels voor de energietransitie voor verschillende stakeholders verlaagd.
Wortel en de stok voor flexibel gebruik van energie
Tot slot heeft Netbeheer Nederland gereageerd op het voorstel voor energiegemeenschappen en datadelen. Netbeheerders ontberen vooralsnog de mogelijkheden om gebruikers aan te sporen slimmer gebruik te maken van de beschikbare energie. Anders gezegd, er zijn op dit moment nog onvoldoende prikkels om de elektrische auto niet op hetzelfde moment als de buurman op te laden. In Europees verband wordt hier al wel over nagedacht; Netbeheer Nederland zou graag zien dat de Europese spelregels voor het delen van energie en voor energiegemeenschappen strikt worden toegepast in alle lidstaten. De Europese Commissie zou hier meer op toe moeten zien. Ook pleit Netbeheer Nederland voor meer duidelijkheid voor de rol van netbeheerders in het beschermen van consumenten bij hoge prijzen en faillissementen van leveranciers.
Deltawerken van onze tijd
Edwin Edelenbos: “Nederland valt nu op in Europa door de congestie in onze netwerken. We hebben echter de steilste curve als het gaat over de toename van weersafhankelijke opwek in onze energiemix. Andere landen beseffen dat zij mogelijk ook infra-problemen krijgen, wanneer zij ook veel meer gaan investeren in de productie met wind en zon als alternatief voor Russisch gas. De realisatie van geschikte energie infrastructuur zijn de deltawerken van onze tijd. We pakken met de energietransitie meerdere problemen tezamen aan. We werken aan een betaalbaar systeem, dat grotendeels gebaseerd is op energie uit hernieuwbare bronnen en waarbij de energie steeds meer decentraal wordt opgewekt -decentraal in tijd en in locatie-. Lokaal gebruik en afstemming van opwek en flexibel gebruik zijn vervolgens de sleutels tot succes.”
Op 16 februari 2023 vindt het schriftelijk overleg plaats voor de informele Energieraad 27/28 feb 2023. Netbeheer Nederland heeft daar ook inbreng voor gestuurd. Klik hier voor deze inbreng