Belangrijke stappen waterstof en warmte; knelpunten elektriciteitsnet onopgelost
Nieuwe energiedragers en bijbehorende infrastructuur zijn nadrukkelijk aanwezig in de begroting van het demissionaire kabinet. Met investeringen in het waterstof-netwerk, Warmtelinq en extra subsidies voor verduurzaming van de gebouwde omgeving, slaat het kabinet nadrukkelijk de weg in naar een toekomstig geïntegreerd energiesysteem. De dringende vraag om concrete oplossingen te bieden en een regierol te nemen voor de grote uitdagingen op het elektriciteitsnet is echter nog niet ingevuld. Hierdoor komt realisatie van de klimaatdoelen in gevaar.
De belangrijkste concrete investering in het energiesysteem is 750 miljoen euro voor een waterstofnetwerk. Gasunie kan hiermee voorbereidingen treffen voor ombouw van het bestaande gasnet en de aanleg van de Waterstof backbone, om klaar te staan voor de industrie die straks wil overschakelen op waterstof.
Daarnaast reserveert het demissionaire kabinet 350 miljoen voor ontwikkeling van Warmtelinq: het warmtenet voor restwarmte vanuit de Rotterdamse haven naar Leiden en Den Haag. Dit net kan uiteindelijk 120.000 woningen in de regio verwarmen.
'Geld alléén onvoldoende'
In de plannen ontbreken essentiële keuzes om de uitvoering te versnellen van het toekomstige energiesysteem zegt Netbeheer Nederland. Waaronder regie vanuit de overheid, versnelling van ruimtelijke ordeningstrajecten en de financiering van de elektriciteitsnetten. “Ik wil de formerende partijen dan ook nadrukkelijk vragen om deze onderwerpen met veel urgentie ter hand te nemen omdat de ontwikkeling van de energie-infrastructuur vraagt om grote keuzes op heel korte termijn, ” aldus directeur Dick Weiffenbach van Netbeheer Nederland. Weiffenbach, vindt het goed dat het demissionaire kabinet in de miljoenennota geld uittrekt om de Klimaatdoelstellingen te halen. “ Maar geld alleen is niet voldoende, het draait óók om mensen. Beschikbaarheid van voldoende technisch geschoold personeel is één van de belangrijkste voorwaarden voor het kunnen realiseren van de energietransitie. Daarom roep ik de minister op tot een serieuze impuls voor de technische opleiding van de MBO’s.”
Vermindering druk op elektriciteitsnet
De netbedrijven zijn wel tevreden over een aantal maatregelen van het kabinet die leiden tot vermindering van de toenemende druk op het elektriciteitsnet. Denk hierbij aan het schrappen van de dubbele belasting op batterij-opslag, het Nationaal Isolatieprogramma voor de gebouwde omgeving, de stimulering van hybride warmtepompen en ‘schotten’ in de SDE++regeling: Daarmee ontstaat diversiteit in de te subsidiëren projecten op het gebied van groen gas, opwek van duurzame elektriciteit en duurzame warmte. De begroting speekt terecht van effectieve stimulering van verschillende technologieën.
Meer prikkels nodig
Het is spijtig dat het kabinet niet actief prikkels voorstelt om efficiënt gebruik van het elektriciteitsnet te bevorderen om daarmee ook meer productie van hernieuwbare elektriciteit te behalen tot aan de doelstelling die in het Klimaatakkoord is afgesproken. Denk bijvoorbeeld aan het stimuleren van uitgestelde levering door grote elektriciteitsproducenten. Dit type maatregelen maakt het mogelijk de beschikbare capaciteit op het net optimaal in te zetten, terwijl de netbeheerders ondertussen op volle kracht bezig zijn met uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet.
Oproep aan nieuw kabinet: zet in op regie, versnelling procedures en arbeidsmarkt
Dit demissionaire kabinet heeft weinig concrete beleidsbeslissingen genomen om de urgente uitdagingen op het elektriciteitsnet het hoofd te bieden.. Netbeheer Nederland rekent erop dat een volgend kabinet concrete stappen zet om een aantal knelpunten bij de ombouw van het bestaande energiesysteem te verkleinen.
Het Rijk moet allereerst samen met provincies en gemeenten actief een regierol nemen om de vele verduurzamingstrajecten vanuit het Klimaatakkoord samen te brengen en prioriteiten aan te geven. Een andere prioriteit is het grote tekort aan technisch personeel. Er is budget nodig om meer technici versneld op te leiden.
Tot slot is het van groot belang om de ruimtelijke procedures voor de aanleg van ondergrondse en bovengrondse infrastructuur te verkorten. Het duurt op dit moment 7 tot 10 jaar voordat een transformatorstation gebouwd kan worden. Wij steunen daarom de oproep van VNO-NCW voor een oplossing in bijvoorbeeld de vorm van een fast lane waarin ambtenaren en capaciteit beschikbaar zijn voor snelle vergunningverlening voor energie-infrastructuur.