Zo werkt het: de regionale uitrol van waterstofnetwerken
Het energiesysteem is aan het veranderen. Om de klimaatdoelen te bereiken, wordt steeds meer duurzame opwek aangesloten en verduurzamen eindgebruikers hun energievoorziening. De netbeheerders werken hard aan de totstandkoming van een betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem. Met de druk op het elektriciteitsnet wordt ook steeds vaker gekeken naar de toepassing van waterstof. Hoe ziet de uitrol van regionale waterstofnetwerken eruit?
Naast elektriciteit, warmte en groen gas heeft waterstof een belangrijke rol in het toekomstige energiesysteem. Waterstof is een duurzaam alternatief voor aardgas en kan als grondstof en brandstof worden ingezet, bijvoorbeeld in industriële processen. Hoewel waterstof in theorie breed inzetbaar is, vormt de beschikbaarheid ervan in de praktijk nog een obstakel. Productie van waterstof vindt in Nederland nog nauwelijks plaats, en ook de importketens moeten nog ontwikkeld worden om brede toepassing mogelijk te maken. Totdat waterstof breed beschikbaar is, zal het nodig zijn om keuzes te maken waar deze wordt ingezet. In het Nationaal Plan Energiesysteem is vastgelegd dat schaarse waterstof wordt ingezet in de energie-intensieve industrie voor processen met (zeer) hoge temperaturen of als grondstof. Hier zijn immers vaak geen geschikte alternatieven voor beschikbaar.
Wat doen de netbeheerders?
Met het oog op de verduurzamingsopgave van de industrie heeft het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) aan Gasunie/Hynetwork de opdracht gegeven voor de ontwikkeling van een landelijk waterstofnetwerk. Dit netwerk zal de energie-intensieve industrieclusters met elkaar verbinden. Hynetwork heeft een landelijk uitrolplan opgesteld waarmee de grootste energiegebruikers rond 2030 op het landelijke waterstofnetwerk kunnen worden aangesloten.
Hoe doen ze dat?
De regionale industrie heeft behoefte aan duidelijkheid over hun verduurzamingsopties, wetende dat een aansluiting op het elektriciteitsnetwerk de komende jaren uitdagender wordt. Om hier duidelijkheid over te geven, heeft het Ministerie van EZK het HyRegions-onderzoek laten uitvoeren, een onderzoek naar de voorwaarden en potentiële locaties voor regionale waterstofinfrastructuur. Op basis van de betalingsbereidheid van bedrijven is bekeken wat kansrijke gebieden zijn om regionale waterstofinfrastructuur te ontwikkelen. Hieruit blijkt dat de betalingsbereidheid van bedrijven het hoogst ligt waar zij geen of weinig alternatieven hebben. Wanneer kan worden uitgeweken naar goedkopere energiebronnen zoals elektriciteit, zal dat vanwege de prijs vaak de voorkeur hebben.
En wat doen de netbeheerders nog meer?
De netbeheerders sluiten aan bij de nationale prioriteiten en de inzichten uit het HyRegions-onderzoek en blijven op de hoogte van de marktvraag via planvormingsprocessen zoals het (provinciale) Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK / pMIEK) en de Cluster Energie Strategieën (CES). Zo bekijken de netbeheerders waar de industriële waterstofvraag voldoende concreet wordt om te starten met de aanleg van de eerste regionale netwerken. Uit HyRegions volgt de conclusie dat het zeer onwaarschijnlijk is dat waterstof rond 2030 tegen een concurrerende prijs beschikbaar zal zijn. Tot 2035 zal het aantal regionale waterstofnetten daarom naar verwachting beperkt blijven. Na 2035 verwachten de netbeheerders dat het waterstofsysteem zal groeien ende beschikbaarheid toeneemt. Door regionale waterstofnetten aan te sluiten op het landelijke netwerk kan een internationaal robuust systeem worden gecreëerd om producenten en afnemers met elkaar te verbinden.
Kan waterstof overal toegepast?
Nee, in de gebouwde omgeving wordt geen grote rol voor waterstof voorzien, ook niet ná 2035. Hier zijn immers vaak voldoende alternatieven beschikbaar om te voldoen aan de warmtevraag. Bovendien zal directe elektrificatie (warmtepomp) altijd efficiënter zijn dan de inzet van groene waterstof die is geproduceerd met elektrolyse waarbij een extra conversiestap moet plaatsvinden. Voor de gebouwde omgeving hebben elektrificatie, warmtenetten of groen gas de voorkeur. De netbeheerders verzoeken bedrijven om tijdig na te denken over hun toekomstige energiebehoefte en deze kenbaar te maken bij hun eigen netbeheerder en via de Cluster Energie Strategieën.