‘Op de arbeidsmarkt zijn alle technologie­bedrijven onze concurrenten’

De digitalisering van het werk van de net­beheerders neemt volgens Berends van Alliander exponentieel toe. Vooralsnog niet zozeer via robots die het werk van een vakman overnemen (zie kader), maar vooral via universele hulpmiddelen die het werk makkelijker maken. “Door navigatiesystemen werd de aanrijdtijd van monteurs bij storingen met een kwartier verkort. Met een tablet is de informatie die ter plekke nodig is gewoon uit de cloud te halen. En Whatsapp is favoriet geworden om razendsnel met mensen te communiceren. Die technologieën zijn niet speciaal gemaakt voor een netwerkbedrijf, maar wel erg belangrijk voor ons werk.”
Ook Enexis onderzoekt wat nieuwe, breed toepasbare innovaties kunnen betekenen voor het dagelijks werk. Thom van ’t Hullenaar, Manager Corporate Recruitment van Enexis, vertelt bijvoorbeeld over  een virtual reality bril, waarmee een monteur instructies krijgt en door objectherkenning kan zien waar leidingen in de grond liggen. “En we hebben een ‘over-the-shoulder-assist’, een helpdesk die over de schouder van de monteur meekijkt en de monteur de juiste documentatie in de virtual reality bril geeft.” Die hulpmiddelen zijn nu nog geen gemeengoed bij Enexis, ze worden momenteel getest door de innovatieafdeling. “Maar het maakt wel duidelijk dat het vak van de monteur die al jarenlang met zijn busje langs de weg zijn werk doet, flink aan het veranderen is”, aldus Van ’t Hullenaar. 

ROBOTS In de netbeheerders­praktijk

Het afgelopen jaar was er veel aandacht voor de impact van robotisering op de arbeidsmarkt, vaak met een paniekerige insteek: ‘Help, de robots nemen ons werk over!’ De netbeheerders blijven er nogal nuchter onder. Robert Berends (Alliander): “In andere bedrijfstakken zie je dat robots werkgelegenheid vervangen, maar bij ons gaat het erom dat we door robotisering sneller, secuurder en slimmer kunnen werken. Alliander werkt bijvoorbeeld al met high tech robotica bij gestuurde boringen. Daarbij graven we op een heel slimme manier leidingen door een bestaande infrastructuur, bijvoorbeeld in lastig stedelijk gebied. Ook voor het vervangen en reconstrueren van gasleidingen is er een robot, die gaat door bestaande gaspijpen heen. En we zien robotisering bij het 3D printen van titaniumcomponenten die wij gebruiken.”

Die flinke veranderingen gelden overigens niet alleen voor de spreekwoordelijke monteurs in de busjes. Van ’t Hullenaar: “We krijgen steeds meer IT in de netten. Dat heeft grote gevolgen voor onze IT-afdeling en onze projectleiders, uitvoerders en technisch specialisten. Daar vindt nu en in de toekomst de grootste verandering plaats. We voelen tot ‘in de aderen’ dat er actie nodig blijft om de verdere digitalisering te kunnen volgen. Daarom zorgen we ervoor dat we wendbaar zijn.” 
Alliander-collega Berends wijst erop dat het werk van de netbeheerders niet alleen verandert door nieuwe technologie, maar ook door maatschappelijke trends. “Steeds meer klanten nemen zonnepanelen; er komt meer energie van windparken. Dat betekent dat we veel moeten aanpassen aan onze netten, tegen zo aanvaardbaar mogelijke kosten. Ook op andere fronten verandert het gedrag van consumenten. Ze eisen een steeds actievere rol op. Ze willen bijvoorbeeld met elkaar energie verhandelen en verrekenen. Wij ontwikkelen nu een speciaal platform om dat te faciliteren. Het zijn technologieën waar we vroeger nooit over nagedacht hebben. Toen was alles centraal, maar energie­voorziening wordt steeds vaker een decentraal vraag­stuk. In smart cities als Amsterdam zou je energie­gedrag kunnen voorspellen en kop­pelen aan de opwek. Er ontstaan steeds nieuwe toekomstbeelden, afhankelijk van hoe consumenten omgaan met nieuwe ontwikkelingen en technologieën.”

Deze ontwikkelingen hebben uiteraard gevolgen voor het HR-beleid van net­beheerders. Het werk wordt complexer; er zijn andere competenties en vaardigheden nodig. De netbeheerders hebben hun opleidingseisen de laatste jaren daarom al flink opgeschroefd. Arnold van Brouwershaven, teamleider Gas bij Cogas: “Voor een gas- of elektromonteur werven we momenteel op MBO-4 niveau. Een behoorlijk verschil met bijvoorbeeld vijf jaar geleden, toen dat nog een LBO-functie was. Dat is nu geen probleem, maar als de arbeidsmarkt verder gaat aantrekken zie je dat iedereen in dezelfde vijver gaat vissen. Dan zal het lastiger worden.” Alliander-collega Berends ziet dat ook als een fikse bedreiging. “Op de arbeidsmarkt hadden de netbeheerders eigenlijk alleen elkaar als concurrenten. Maar straks zijn alle technologiebedrijven onze concurrenten. Werken vanuit de cloud, cybersecurity, elektronica en telecommunicatie: iedereen heeft dat nodig.” 

De fusion of technology kan de positie van netbeheerders op de arbeidsmarkt dus onder druk zetten, zeker nu de economie weer aantrekt. Daarom wordt er hard gewerkt aan de werving van ICT-talent. Alliander stuurde bijvoorbeeld de Alliander-truck het land in, waar ICT’ers via een virtual reality game meer te weten konden komen over ‘het interessante spanningsveld tussen digitaal en analoog’, zoals Alliander het in een recruitment-video omschrijft. En Enexis anticipeert op the war on talent met een arbeidsmarktcampagne en een nieuwe recruitmentwebsite. “Op basis van onze ambities hebben we een krachtige employer value proposition ontwikkeld, zodat ons imago als werkgever over een jaar totaal anders is dan nu”, zegt Van ’t Hullenaar ambitieus. “Nu worden we nog vaak gezien als de werkgever met goudomrande arbeidsvoorwaarden. De campagne en de nieuwe website helpen om te laten zien wat we vooral zijn: een werkgever die zijn maatschappelijke rol pakt en die investeert in groei en ontwikkeling. Dat vragen we ook van onze huidige en toekomstige medewerkers. Ze moeten zich prettig voelen bij een organisatie die werkt aan de toekomst van de energievoorziening. Met vakmanschap, een betrouwbaar netwerk, innovatieve projecten en de nieuwste technieken.”