Reactie netbeheerders op onderzoek netkosten: miljardenbesparing mogelijk door flexibel gebruik van het elektriciteitsnet
Het is mogelijk tot 30 miljard euro aan investeringen in het elektriciteitsnet uit te sparen door efficiënt gebruik te maken van het elektriciteitsnet. Dat de netkosten stijgen, lieten netbeheerders al eerder doorrekenen. Uit het rapport Slimme keuzes voor een betaalbaar en robuust energiesysteem, dat BCG in opdracht van Netbeheer Nederland maakte, blijkt dat er mogelijkheden zijn om de energierekening minder hard te laten stijgen. Dit kan worden bereikt door flexibel om te gaan met ons energieverbruik en de netten. Zo kunnen de nettarieven in 2040 tot 8 procent lager uitvallen.
Daarnaast laat het onderzoek zien dat investeringen in energie-infrastructuur altijd meer opleveren dan ze kosten. Tevens roepen de netbeheerders de Europese Commissie op om haast te maken met de aangekondigde harmonisatie van de nettarieven. We werken de komende tijd graag samen met de overheid en zoeken gezamenlijk naar werkbare oplossingen.
Netbeheer Nederland roept in reactie op het vandaag verschenen IBO-rapport op om te focussen op oplossingen die de energierekening structureel verlagen. Hiervoor hebben de netbeheerders de 'betaalbaarheidsladder netkosten' ontwikkeld, die bestaat uit:
Maatregelen die energie-infrakosten structureel beperken; zoals het beter benutten van het net en meer inzetten op warmtenetten en duurzame gassen;
Netbewuste ondersteuning van de totale energierekening door compensatie via subsidie- en belastingbeleid;
Tijdelijke en gerichte inzet van algemene middelen voor nieuw te ontwikkelen markten buiten de nettarieven om.
De noodzakelijke investeringen in het elektriciteitsnet zien we de komende vijftien jaar terug in stijgende nettarieven voor huishoudens en bedrijven. Maar ook nu maken veel mensen zich zorgen over de hoogte van de energierekening. Om bedrijven te helpen hun netkosten te verlagen, introduceren netbeheerders bovendien verschillende contractvormen waarmee bedrijven flexibeler met hun energievraag kunnen omgaan en waarmee ze aanzienlijke kortingen kunnen krijgen op de tarieven. De implementatie van deze flexibele contractvormen zal de komende twee jaar plaatsvinden.
De netbeheerders hebben eerder de betaalbaarheidsladder ontwikkeld; deze ladder geeft aan welke acties prioriteit hebben om de kosten van het elektriciteitsnet te beperken.
Investeringen in het elektriciteitsnet leveren op langere termijn veel meer op dan ze kosten
Ecorys toonde aan dat netinvesteringen jaarlijks tientallen miljarden aan maatschappelijke waarde opleveren. Dat betekent niet dat we onbeheerst moeten investeren; om de kosten en daarmee de tarieven minder hard te laten stijgen is het nodig om vooral slím en gericht te investeren in een compleet energiesysteem dat naast elektriciteit ook uit groene gassen, waterstof en warmte bestaat. Inzet van bijvoorbeeld warmtenetten voorkomt dat er extra elektriciteit moet worden gebruikt voor verwarming.
Flexibel gebruik van het elektriciteitsnet helpt om de netkosten te drukken
De energietransitie verandert de manier waarop we energie opwekken en gebruiken. Netbeheerders leggen daarom in recordtempo nieuwe infrastructuur aan. Daarnaast is het van belang dat we onze energie op een andere, flexibele, manier gaan gebruiken.
Door opslag, opwekking en verbruik op strategische locaties af te stemmen en zowel huishoudens als bedrijven te stimuleren tot flexibel energiegebruik en besparing, kan het net beter worden benut. Deze maatregelen kunnen de benodigde investeringen in het elektriciteitsnet op land met 7 tot 30 procent verlagen. In het rapport Slimme keuzes voor een betaalbaar en robuust energiesysteem worden beleidsmaatregelen beschreven om deze besparingen te realiseren. Ondernemers kunnen nu al gebruik maken van flexibele contractvormen, waardoor ze het net niet onnodig belasten én in combinatie met flexibele tarieven worden beloond met tot 65 procent lagere netkosten.
Maatregelen voor op de korte termijn: gerichte tijdelijke steunmaatregelen
Hoewel structurele maatregelen op de lange termijn bijdragen aan een betaalbaarder systeem, bieden ze op korte termijn geen directe oplossing voor hoge energiekosten. De netbeheerders snappen dat er daarom meer nodig is om aan de acute vragen vanuit consumenten en industrie te voldoen.
Een belangrijke stap is daarom om op korte termijn gerichte subsidies of ondersteuning voor sectoren of consumenten aan te bieden, waar mogelijk met oog voor netimpact. Zoals een verbreding van de SDE++ waarbij rekening wordt gehouden met de impact op de piekbelasting voor het verlenen van de subsidie. of een hogere subsidie binnen iSDE voor isolatiemaatregelen. Een overzicht van concrete maatregelen voor op de korte termijn is te vinden in ons whitepaper Maatregelen nodig voor een betaalbare energierekening.
Algemene middelen alleen gericht, tijdelijk en effectief inzetten voor energietransitie
Er wordt gesproken over de inzet van algemene middelen om de tariefstijging te dempen. Een miljard euro via de netkosten levert huishoudens een zeer beperkt voordeel per jaar op, terwijl dit buiten de nettarieven veel gerichter kan worden ingezet.
Bovendien vermindert de inzet van algemene middelen via de nettarieven prikkels om flexibel gebruik te maken van het elektriciteitsnet. De inzet van algemene middelen via de nettarieven is daarmee ongericht en niet doelmatig.
Algemene middelen kunnen voor elektriciteit wel gericht worden ingezet ter compensatie van de gehele energierekening, bijvoorbeeld door uitbreiding van subsidiebeleid onder netbewuste voorwaarden. De inzet van algemene middelen in de vorm van subsidies en een amortisatiefonds kan bovendien een oplossing bieden voor het ontwikkelen van nieuwe markten voor duurzame moleculen, zoals waterstof. Dat is een noodzakelijke stap naar de toekomst van het complete energiesysteem dat voor iedereen bereikbaar en betaalbaar is.
Europese harmonisatie nettarieven belangrijke volgende stap
Het is cruciaal dat er een consistente toepassing van Europese regels is en dat het industriebeleid op EU-niveau goed wordt afgestemd. Dit voorkomt een Europese race to the bottom op nettarieven en zorgt ervoor dat we een gelijk speelveld voor bedrijven creëren.
De netbeheerders verwelkomen daarom de Clean Industrial Deal van de Europese Commissie, waarin wordt aangekondigd dat de Commissie start met een voorstel voor een geharmoniseerd ontwerp van tariefmethodologieën voor netwerkkosten. Daarnaast is het specifiek van belang om te kijken naar de kostenverdeling van het net op zee.