Wachtlijsten groeien, meer inzet op flexibel gebruik is essentieel
De wachtlijsten voor transportcapaciteit op het stroomnet blijven groeien: inmiddels wachten ruim 14.000 afnameverzoeken en bijna 8.600 invoedingsaanvragen op een aansluiting. Dat blijkt uit de nieuwe Stand van de Uitvoering van Netbeheer Nederland. Het laat zien dat de oplopende wachtlijsten geen incidenteel probleem zijn, maar een gevolg van een bredere uitdaging: Nederland wil verduurzamen, elektrificeren én uitbreiden – en dat allemaal tegelijk.
Omdat de vraag naar transportcapaciteit nog steeds sneller groeit dan het net kan worden uitgebreid, is de wachtlijst van de regionale netbeheerders ook het afgelopen half jaar verder toegenomen. Op dit moment staan er 14.044 unieke verzoeken op de wachtlijst voor afname bij de regionale netbeheerders, samen goed voor 9.131 MW. Voor invoeding zijn het 8.539 aanvragen en 4.591 MW. Bij TenneT staan 212 unieke verzoeken op de wachtlijst voor afname (38 GW) en 161 voor invoeding (34 GW). Deze verzoeken omvatten zowel aanvragen voor vaste transportcapaciteit als aanvragen voor capaciteit via alternatieve transportrechten. “Achter deze cijfers zitten veel klanten die wachten op een nieuwe of zwaardere aansluiting en dat raakt me.” stelt Jinny Moe Soe Let. “Het elektriciteitsnet is met elkaar verknoopt. Een vol net op HS-niveau geeft ook wachtlijsten op MS en LS. De wachtlijsten laten zien dat slimme keuzes en samenwerking harder nodig zijn dan ooit."
Dit, en meer, is te lezen in de update van de Stand van de Uitvoering
Beschikbare capaciteit beter benutten
Netbeheerders investeren op ongekende schaal. In 2024 investeerden de netbeheerders meer dan 8 miljard euro in de uitbreiding van het elektriciteitsnet en de verwachting is dat deze jaarlijkse investeringen toenemen tot ruim 15 miljard euro in 2040. Moe Soe Let: “We moeten toe naar een integraal energiesysteem met elektriciteit, warmte, waterstof én groen gas. En uitbreiden is niet de enige oplossing. We moeten ook de beschikbare capaciteit op de elektriciteitsnetten beter benutten door ons gedrag flexibeler te maken.”
Dat gebeurt onder meer door het inzetten van contracten voor flexibel netgebruik, het ondersteunen van energiehubs en de samenwerking binnen het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN). Daarnaast worden technische maatregelen toegepast om het net binnen veilige grenzen zo efficiënt mogelijk te benutten.
Maatschappelijke prioriteit op de wachtlijst
Om de schaarse ruimte op het elektriciteitsnet zo effectief mogelijk te verdelen, heeft de Autoriteit Consument en Markt een prioriteringskader opgesteld. Daarmee krijgen achtereenvolgens congestieverzachters, veiligheidsinstanties en basisbehoeften zoals wonen, onderwijs en drinkwater, voorrang wanneer er ruimte op het energienet beschikbaar is. Eind 2024 stonden er 739 verzoeken voor prioriteit op de wachtlijst. Halverwege 2025 is dat toegenomen tot 1.055. Het prioriteringskader wordt op dit moment door de ACM herzien. De hernieuwde versie van het prioriteringskader moet 1 januari 2026 in werking treden.
Langjarig stabiel beleid nodig
“Netbeheerders hebben langjarig stabiel beleid nodig om een toekomstbestendig energiesysteem te bouwen. Als een bouwproject nú niet op onze projectenlijst staat, dan weet je zeker dat het over tien jaar nog niet gerealiseerd is.” zegt Moe Soe Let. “Dat vraagt stevige besluiten van de overheden over het inpassen van energie-infrastructuur in de gebouwde omgeving, inzet op elektriciteit én warmte, waterstof en groen gas, en regels die flexibel gebruik stimuleren. Integraliteit én flexibiliteit gaan hand in hand om de wachtrijen beheersbaar en de energietransitie betaalbaar te houden.”
Over de Stand van de Uitvoering
Netbeheer Nederland laat met de Stand van de Uitvoering zien waar Nederland staat in de aanpak van netcongestie. Het biedt inzicht in de actuele wachtlijsten voor transportcapaciteit en laat zien hoe groot de urgentie is om met alle betrokkenen - van bouwers en installateurs tot bedrijven en consumenten - de energienetten uit te breiden, flexibeler te gebruiken en daardoor beter te benutten.