Netwerkkosten zijn één deel van de energiekosten industrie
Het ministerie van EZK heeft onderzoek laten doen naar de totale elektriciteitskosten voor de industrie en de financiële implicaties hiervan. Uit het onderzoek komt naar voren dat de totale elektriciteitskosten in enkele omringende landen lager zijn dan in Nederland. Dat heeft invloed op de concurrentiepositie voor de Nederlandse industrie. Een eerste reflex is om vervolgens de netwerktarieven te verlagen.
Netbeheerders waarschuwen echter voor het specifieke gebruik van netwerktarieven voor industrie of inkomensbeleid, en pleiten ervoor om de effectiviteit van prikkels voor efficiënt netgedrag en om (her)verdelingseffecten van kortingsregelingen voldoende in beschouwing te nemen. De meest rechtvaardige manier om een gelijk speelveld in netwerkkosten te hanteren, is door middel van verdere harmonisatie van de netwerktarieven binnen de EU.
Het verschil in de elektriciteitsnetwerkkosten tussen landen wordt vooral bepaald door de verschillen in de verdeling van netwerkkosten en kortingsregelingen. In sommige landen wordt een deel van de netwerkkosten betaald uit algemene middelen, en gelden er kortingsregelingen zoals de volume-correctieregeling (VCR). De effectieve elektriciteitskosten voor industriële grootverbruikers liggen hierdoor in omringende landen lager dan in Nederland.
Afschaffen volume-correctieregeling
De bevoegdheid over de besluitvorming omtrent nettarieven ligt vanuit EU wetgeving bij de toezichthouder ACM. De ACM heeft de VCR per 1 januari 2024 afgeschaft. De VCR was een regeling waarmee grootverbruikers die op constante basis veel elektriciteit verbruiken korting op hun nettarieven konden krijgen. Bedrijven die gebruik maakten van deze korting bleken in de praktijk geen lagere kosten voor het net te veroorzaken dan andere gebruikers. Na deze bevinding concludeerde de ACM dat de kortingsregeling niet gerechtvaardigd was, in lijn met Europese regelgeving waarin staat dat de tarieven gebaseerd moeten zijn op het kostenveroorzakersprincipe.
Oplossingsrichtingen
Hogere nettarieven dragen voor een deel bij aan hoogte van de energiekosten. Echter, de energierekening bestaat altijd uit meerdere componenten, zoals de energieprijs, energiebelasting, heffingen en BTW. Om betaalbaarheid goed te beschouwen, is het van belang om te kijken naar de totale kosten en niet slechts naar één component. De netbeheerders waarschuwen daarom voor het gebruik van tarieven voor industrie of inkomensbeleid door de volgende ’ nadelige effecten:
- Het is van belang om netbesparend gedrag te stimuleren zodat er meer mogelijk is met de schaarse netcapaciteit, zoals het aansluiten van woningbouw. Door de tariefsystematiek hierop aan te passen kun je netbesparend gedrag belonen door lagere tarieven.
- Belastingvrijstellingen of steun aan bepaalde bedrijven leiden tot hogere kosten voor andere gebruikers.
Hogere nettarieven door energieprijzen en investeringen
Stijging van de nettarieven wordt op de korte termijn vooral veroorzaakt door hoge energieprijzen, die hun impact hebben op kosten voor netverliezen en onbalans. Op de lange termijn worden de nettarieven bepaald door de recordinvesteringen die in het kader van de energietransitie gedaan moeten worden.
De nettarieven worden bepaald door de ACM, die toeziet op naleving van wettelijke uitgangspunten: kostendekkend, kostenreflectief, non-discriminatoir en transparant. De netbeheerders vinden dat vastgehouden moet worden aan deze uitgangspunten. Samen met de ACM en de marktpartijen werken netbeheerders daarom hard aan de ontwikkeling van tariefstructuren die gebruikers belonen voor efficiënt netgebruik.