Netcongestie speelt in heel Europa, daarom werken netbeheerders ook in dat verband aan oplossingen
Onderdeel van het Europese Grid Action Plan is het inzichtelijk maken van deze netten op Europees niveau. Maarten Staats, strategisch expert energietransitie bij Enexis, verzamelde op eigen initiatief meer dan vijftig netcapaciteitskaarten uit ruim dertig Europese landen, bundelde deze op de website European Grid Capacity Maps en ging hierover in gesprek met Energeia. Hiermee visualiseert Staats een belangrijke conclusie: meer inzicht in het Europese elektriciteitsnet is noodzakelijk, want netcongestie speelt door heel Europa.
De uitdagingen rond netcapaciteit beperken zich niet tot Nederland. In vrijwel alle Europese landen neemt de druk op het elektriciteitsnet toe. Met het Europese Grid Action Plan werken Europese netbeheerders daarom samen aan de modernisering en integratie van de elektriciteitsnetten.
Dat begint allemaal bij het verbeteren van de vergelijkbaarheid en toegankelijkheid van netdata. Met beter inzicht in de Europese netdata kunnen netbeheerders, overheden en marktpartijen effectieve keuzes maken binnen de Europese energietransitie. Netbeheerders werken daarom in opdracht van de Europese Commissie aan een website met inzicht in de Europese netsituatie.
Voor netbeheerders biedt het initiatief van Staats nu al waardevolle inzichten. European Grid Capacity Maps laat zien hoe collega-netbeheerders in andere landen hun capaciteitsinformatie presenteren. Hoewel Nederland vooroploopt in transparantie en data-integratie van al haar netbeheerders, kunnen wij ook leren van buitenlandse voorbeelden. Neem bijvoorbeeld de flexibiliteitsprofielen in België of afstanden tot het dichtstbijzijnde transformatorstation in Noorwegen.
Naar beter uitwisselbare Europese netdata
Alco de Lange, senior adviseur sectorstrategie bij Stedin, werkt aan meer inzicht in het Europese elektriciteitsnet. Hij coördineert de expertgroep die werkt aan het harmoniseren van de Europese capaciteitskaarten. "Verschillende landen gebruiken verschillende rekenmethodes, andere data, andere doeleinden enzovoorts. Wij werken ernaar toe dat landen tenminste met elkaar te vergelijken zijn", legt hij uit.
"Neem bijvoorbeeld een partij die een aansluiting wil in het grensgebied van Nederland en Duitsland, die wil weten waar netcapaciteit beschikbaar is of wanneer die er komt. Daarvoor moeten de Nederlandse en Duitse netsituaties helder te vergelijken zijn. We streven er daarom naar dat kaarten makkelijk uitwisselbaar zijn en dat data te downloaden is in standaard Engelse formats. De eerste stap is dat we hiervoor een platform bouwen, waar we dit overzichtelijk willen presenteren."
De aanbesteding voor de IT loopt. De Lange gaat er dan ook vanuit dat de website in 2026 gelanceerd kan worden. "Initiatieven als die van Maarten zijn sneller omdat we voor de website ook spreken met partijen als DSO Entity, ENTSO-E, WindEurope en SolarPower Europe. En natuurlijk met Maarten zelf. Zijn website European Grid Capacity Maps laat duidelijk zien dat er door de energietransitie veel meer van de Europese elektriciteitsnetten wordt gevraagd."
Geïntegreerde spanningsniveaus maakt Nederland uniek
De kaarten van European Grid Capacity Maps laten duidelijk zien dat toenemende drukte op het elektriciteitsnet in vrijwel alle landen voorkomt. Nederlandse netbeheerders lopen voorop qua transparantie.
Staats: "Veel landen werken niet met kleurenschema's, zoals de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland. Dat is een belangrijk punt dat we kunnen uniformeren, maar daarvoor moet eerst overeenstemming komen wat die kleuren laten zien. Welk vermogensniveau krijgt bijvoorbeeld welke kleur?"
Wat Nederland ook goed doet is dat de capaciteit van het hoogspanningsnet én de capaciteit van het middenspanningsnet inzichtelijk zijn. "Daarin zijn we uniek in Europa. De data die landen laten zien is natuurlijk sterk afhankelijk van de nationale behoefte, maar het integreren van meerdere spanningsniveaus is echt een sterke aanbeveling voor andere Europese landen."
Netcongestie is een groeipijn van de energietransitie
Andere landen houden de Nederlandse netsituatie goed in de gaten. "We zien dat er in andere Europese landen ook steeds meer wordt gevraagd van het elektriciteitsnet. Nu gebeurt dat vooral met het terugleveren aan het elektriciteitsnet, maar ik kan geen reden bedenken waarom andere landen niet ook met afnamecongestie te maken krijgen", aldus Staats.
Daarbij is het van belang wanneer het elektriciteitsnet in dat gebied wordt uitgebreid. Nederland speelt een actieve rol in deze ontwikkeling vertelt De Lange. "Een rood gebied betekent niet per se dat daar niks mogelijk is. Het is een momentopname die bijvoorbeeld niet de verschillen tussen dag en nacht, middag en avond, doordeweeks en in het weekend, en winter en zomer laat zien. Uiteindelijk willen we laten zien waar de mogelijkheden liggen voor flexibele contracten en congestiemanagement. Ook in Europees verband."
Het project van Staats onderstreept daarmee de noodzaak van Europese samenwerking en oplossingen voor netcongestie. "Dit speelt niet alleen in Nederland. Netcongestie is een groeipijn van de energietransitie die we door heel Europa zien. We moeten daarom ook op Europees niveau met elkaar samenwerken."