Netbeheerders informeren Tweede Kamer over elektriciteitsnet: ‘Denken vanuit 2050’
‘Met een compacte groep partijen èn de minister slagvaardig aan het werk om snel méér capaciteit beschikbaar te maken op het elektriciteitsnet, terwijl de netbeheerders ondertussen heel hard doorwerken en investeren om het net uiteindelijk verdubbeld te hebben in 2030.’ Dat is kortgezegd de boodschap waarmee de netbeheerders aan de rondetafel Elektriciteitsnet op 3 februari Tweede Kamerleden informeerden.
Aanleiding voor het rondetafelgesprek zijn de capaciteitsproblemen in het elektriciteitsnet in sommige delen van Nederland. Initiatiefnemer voor de rondetafel was Silvio Erkens, Tweede Kamerlid voor de VVD. Want hoewel de netbeheerders bijna 3 miljard euro per jaar investeren en grote netuitbreidingen realiseren, waardoor Nederland inmiddels bijvoorbeeld koploper is met zonnestroom, ontstaat er schaarste aan transportcapaciteit.
Gezamenlijke aanpak
Het versterken van het elektriciteitsnet is een maatschappelijke opgave die de netbeheerders niet alleen kunnen oplossen. Daarom hebben ze samen met de gehele sector en andere direct betrokken partijen de handen ineen geslagen om te komen tot een concrete lijst met oplossingen voor de korte en lange termijn. “Daarnaast hebben we ook de politiek nodig,” zo benadrukte Hans-Peter Oskam, directeur Beleid & Energietransitie van Netbeheer Nederland in het gesprek met de Tweede Kamerleden.
Wat kan de politiek doen?
Allereerst moet aanpassing de benodigde wet- en regelgeving versneld worden. Wetstrajecten duren nu vaak vijf tot zeven jaar. Daarom pleiten de netbeheerders voor een jaarlijkse spoedwet energietransitie om daarmee wet- en regelgeving zo adaptief mogelijk te maken, passend bij de ontwikkelingen van de energietransitie.
Ten tweede moet het huidige en toekomstige subsidiebeleid meer gericht zijn op de systeemkosten. Dit kan door bijvoorbeeld de SDE++regeling aan te passen of de ISDE-regeling te verbreden voor grootschalige opslag. Daarnaast is het verstandig om de SDE++regeling aan te passen zodat deze gekoppeld wordt aan de RES regio’s.
Ondanks deze acties is het onvermijdelijk dat er de komende jaren krapte op het elektriciteitsnet blijft. Daarom is het nodig om de komende jaren tijdelijk te prioriteren, wie, waar, wanneer en in welke volgorde moet worden aangesloten. Er staan nu 3000 projecten in de wachtrij. Deze keuze moet maatschappelijk en gezamenlijk gemaakt worden.
‘Geen silver bullet’
Er is niet één oplossing, benadrukte Evert den Boer, CEO van Enexis en voorzitter van Netbeheer Nederland. “De silver bullet is er niet. Het gaat om investeren in techniekonderwijs om voldoende technische mensen op te leiden, èn het versnellen van ruimtelijke procedures door bijvoorbeeld het inrichten van een fast lane met gespecialiseerde (juridische) beleidsmedewerkers èn aanpassing van wet- en regelgeving, zodat netbeheerders en marktpartijen samen optimaal flexibiliteit (zoals batterijen) kunnen inzetten.” Ook stelde Den Boer dat er een nieuw afwegingskader moet worden opgesteld omdat first come, first serve (oftewel het afhandelen van aanvragen op volgorde van binnenkomst) niet meer past bij de uitdagingen van de energietransitie. Ook is een urgente uitwerking nodig van de kapitaalversterking van de regionale netbeheerders door het Rijk in 2022, om vertraging van de- uitbreidingen te voorkomen.
‘Wáár-vraag’ beantwoorden
Maarten Abbenhuis, CCO van TenneT, benadrukte hoe sterk het werkveld van de netbeheerders in beweging is, waarbij ook de klimaatdoelen gezien de urgentie verhoogd worden. Om onder andere hoogspannings-verbindingen (de snelwegen in het elektriciteitsnet) versneld aan te kunnen leggen, is het daarom van groot belang om tijdig locaties aan te wijzen op basis van optimale keuzes in maatschappelijk en systeem-belang. “De ‘wáár-vraag’ moet beantwoord worden,” vatte Abbenhuis samen.
Vanuit doel 2050 het systeem opbouwen
Netbeheer Nederland pleitte er voor om de gewenste doelstellingen in 2050 als uitgangspunt te nemen voor het verder ontwerpen van het energiesysteem en van daaruit terug te redeneren. “Laten we dat pragmatisch aanpakken met een kleine, slagvaardige groep betrokkenen uit alle geledingen,” aldus Hans Peter Oskam, die aangaf dat er bij de huidige inrichting per sector aan wel heel veel tafels wordt gesproken over de ontwikkeling van het energiesysteem. Tweede Kamerlid Joris Thijssen (PvdA) reageerde met: “Vanuit 2050 terugredeneren, dat lijkt mij een verademing.” Tegen zijn collega Kamerlid Henri Bontenbal (CDA): “Laten wij dat samen gaan regelen bij de minister.”
Verder lezen?
Lees hier het position paper van Netbeheer Nederland
Lees hier de inbreng van de overige deelnemers aan het rondetafelgesprek: https://www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2021A08418
Het gehele debat is terug te vinden via: Rondetafelgesprek Elektriciteitsnet (digitaal) | Debat Gemist (tweedekamer.nl)