‘Kantelpunt voor Klimaat en Industrie’ biedt stevige handvatten voor tijdige toegang tot betaalbare energie
Vandaag heeft de Overlegtafel CO₂ onder voorzitterschap van Carolien Gehrels het rapport ‘Kantelpunt voor klimaat en industrie’ gepubliceerd. We reageren hier positief op. Het rapport laat zien wat nodig is om industriële verduurzaming en de betaalbaarheid van energie te verbeteren. Dit draagt bij aan een toekomstbestendige industrie van eigen bodem. Onze boodschap aan de formerende partijen naar aanleiding van het rapport is helder: kies voor structurele maatregelen die de energierekening verlagen, het bouwtempo verhogen en vraagcreatie voor duurzame energie versnellen.
Het basispakket bevat maatregelen voor sterke Europese inzet, betere randvoorwaarden zoals infrastructuur en vergunningverlening, en budgetneutrale stappen zoals handhaving van de energiebesparingsplicht. We ondersteunen dit pakket zonder voorbehoud en roepen op tot snelle implementatie. Ook schetst het rapport drie pluspakketten met opties om het tempo verder te verhogen. Daaruit ondersteunen wij diverse voorstellen die bijdragen aan betaalbaarheid en sneller bouwen.
Betaalbare energie vraagt om structurele maatregelen
De concurrentiepositie van bedrijven staat onder druk door de investeringen in de energie infrastructuur. En de stijgende nettarieven die daarmee gepaard gaan. Het rapport laat zien dat gerichte maatregelen ingezet kunnen worden om zowel de totale energierekening te verlagen en de toegang tot duurzame energie versnellen.
Verbetering energiebesparingsplicht
Betere handhaving van de energiebesparingplicht is een no-regret maatregel: bedrijven besparen direct op hun verbruik, CO₂-uitstoot daalt en onnodige netverzwaringen worden voorkomen. Dat drukt toekomstige nettarieven en maakt het energiesysteem betaalbaarder voor iedereen.
Richt een energie-infrastructuurfonds op
Het rapport pleit voor een garantiefonds voor corporate Power Purchase Agreements (cPPA’s). Netbeheer Nederland stelt investeringen voor in cruciale nieuwe markten zoals CCS, warmte en waterstof. In veel industriële verduurzamingsplannen vormt de beperkte toegang tot infrastructuur de grootste belemmering voor realisatie van projecten. Ook ontstaan aanloopverliezen omdat infrastructuur vaak jaren vóór de daadwerkelijke marktvraag moet worden aangelegd. Juist daarom zijn voor deze nieuwe warmte-, waterstof- en CO₂-ketens publieke regie en publieke co-financiering onmisbaar. Daarom pleiten we voor een langjarig, politiek-onafhankelijk energie-infrastructuurfonds dat structureel wordt opgezet en niet wordt gedekt uit bestaande middelen om deze nieuwe markten daadwerkelijk tot ontwikkeling te brengen.
Netbewuste ondersteuning van de energierekening
Naast structurele maatregelen zijn er aanvullende prikkels nodig. Die helpen bedrijven hun energierekening te verlagen, zónder het elektriciteitsnet verder te belasten. Het rapport adviseert:
Geef flexibele elektrificatie een impuls via de Flex-E XL-regeling
De regeling stimuleert investeringen in flexibiliteit, zoals batterijen en warmteopslag, op voorwaarde dat bedrijven een flexibel netcontract afsluiten met korting op het nettarief. Zo wordt flexibel vermogen sneller geïnstalleerd en komt er capaciteit vrij voor bedrijven die nu wachten op aansluiting. Enkele procenten extra flexibiliteit kunnen lokaal al grote knelpunten oplossen, nieuwe aansluitingen mogelijk maken en de netkosten voor alle bedrijven verlagen.
De regeling richt zich op grote verbruikers die onder de CO₂-heffing vallen en ondersteunt hen met flexibiliteitsscans, kennisvouchers en een CAPEX-subsidie. Die maken investeringen haalbaar. Netbeheerders werken hard aan de implementatie van flexcontracten. Dat gaat steeds beter, maar het tempo moet nog verder omhoog.
Compenseer gericht via CISAF en IKC
Het rapport benadrukt dat voorspelbare, meerjarige regelingen cruciaal zijn voor investeringsbeslissingen. Deze instrumenten houden bedrijven concurrerend zonder het net extra te belasten.
Gerichte compensatie-instrumenten die worden genoemd en de netbeheerders ondersteunen:
- CISAF: compensatie voor indirecte elektriciteitskosten voor weglekgevoelige sectoren, gekoppeld aan verduurzaming én beperking van piekbelasting.
- IKC: compensatie op voorwaarde dat minimaal 50% van de middelen in CO₂-reductie te investeren en met stimulans voor flexibel energiegebruik.
Sneller bouwen door het verbeteren van de vergunningverlening
Het rapport onderstreept dat we de klimaat- en industriedoelen niet halen als vergunningstrajecten zo traag blijven. Met de voorgestelde 2+2-systematiek – 2% van de ruimte reserveren voor de energietransitie en maximaal 2 jaar voor procedures – wordt structureel gekozen voor ruimte én tempo.
Dat sluit naadloos aan bij het versnellingspakket van TenneT en het ministerie van Klimaat en Groene Groei, dat met concrete maatregelen komt om de huidige doorlooptijden van 8–12 jaar van projecten op het hoogspanningsnet te versnellen. Snellere besluitvorming over bevoegd gezag, aangepaste wetgeving, extra capaciteit bij overheden en rechterlijke macht en slimme standaardisatie leveren jaren tijdwinst op. Zo kunnen netbeheerders sneller de noodzakelijke hoogspanningsstations, kabels, leidingen en aansluitingen realiseren.
Kies voor een betaalbaar en toekomstbestendig energiesysteem
De energietransitie is een randvoorwaarde voor een sterke economie. ‘Kantelpunt voor Klimaat en Industrie’ bevestigt zowel de urgentie als de richting. Nu is het aan de formerende partijen om deze maatregelen te omarmen en voortvarend uit te voeren.