Goede bewaking van spanningskwaliteit belangrijk

De betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening in Nederland is hoog. De gemiddelde tijd dat een klant geen stroom heeft, was vorig jaar slechts 23,9 minuten. Daarmee scoort ons land als een van de beste landen in Europa. Dit zegt echter niet alles over de kwaliteit van de netspanning. Netbeheer Nederland laat sinds 1989 jaarlijks onderzoek doen naar de spanningskwaliteit van het Nederlandse elektriciteitsnet. De resultaten over 2024 zijn vandaag gepubliceerd in het rapport ‘Spanningskwaliteit in Nederland’. Het rapport bevat ook trendanalyses over de afgelopen tien jaar.

Slechts 1% van de metingen laat een afwijking zien
Een kleine 1% van de metingen lieten overschrijdingen zien; dus een  afwijking van de afgesproken grenzen. Het merendeel van deze overschrijdingen betrof harmonische vervorming en spanningsasymmetrie. Voor alle overschrijdingen geldt dat er geen herleidbare schade is ontstaan. Ook zijn er geen klachten over ontvangen bij de netbeheerders. Desondanks hebben de netbeheerders waar mogelijk al verbetermaatregelen doorgevoerd. Zo heeft TenneT haar beleid voor de hoogspanningsnetten aangepast ter verbetering van de symmetrie in de spanningen. Verder zijn er diverse hermetingen uitgevoerd om te bepalen in hoeverre dat de overschrijding tijdelijk was.

Op verschillende spanningsniveaus is een toename van de spanningen zichtbaar. Dit is het gevolg van toenemende lokale opwek (zon en wind) in het energiesysteem. Verder is op sommige gebieden verder een toename zichtbaar van de spanningsasymmetrie. Tot slot is afgelopen jaar ook een lichte stijging van de snelle spanningsvariatie in alle netten geconstateerd. Het landelijke rapport en de meetresultaten zijn beschikbaar via www.uwspanningskwaliteit.nl.

In Nederland is de hoogte van de spanning op het laagspanningsnet gemiddeld 230 volt. Vooral huishoudens zijn op dit net aangesloten. Grootverbruikers zoals kantoren, zonneparken en industriebedrijven zijn vaak aangesloten op het midden- of hoogspanningsnet. In deze netten is het spanningsniveau 10.000 volt of hoger. Om uitval van of beschadiging aan apparatuur te voorkomen, zijn er eisen in de Netcode elektriciteit vastgelegd voor de maximale afwijking en vervorming van de netspanning. Apparaten en installaties zijn zo ontworpen dat ze binnen deze grenzen goed werken.

Aanscherping monitoring
De ACM heeft in 2023 een audit laten uitvoeren op de monitoring van de spanningskwaliteit in Nederland. Hieruit blijkt dat de netbeheerders in Nederland een goed monitoring programma hebben. De onderzoekers stellen in hun auditrapport: ‘Nederland zit duidelijk bij de beste leerlingen van de klas voor power quality monitoring ten opzichte van andere Europese landen’.

Ondanks deze conclusie zien de auditor en de netbeheerders dat de spanningskwaliteit onder druk komt te staan, door de energietransitie en het zwaarder belasten van de elektriciteitsnetten. De toename van onder andere windparken en nieuwe apparaten, zoals omvormers van zonnepanelen en laders voor elektrische auto’s, kan leiden tot verstoringen in de netten. Om nog beter inzicht in trends te krijgen en eventuele problemen tijdig te mitigeren, wordt het aantal power quality metingen komende jaren uitgebreid. Verder wordt ingezet op verbetering van de beschikbaarheid van de al bestaande metingen bij klantaansluitingen.

Onderzoek naar kwaliteitseisen
De audit heeft ook aangetoond dat de eisen in Nederland op sommige aspecten strenger zijn dan in omringende landen. Zowel netbeheerders als aangeslotenen moeten hierdoor aan relatief strenge eisen voldoen. De maatregelen die hiervoor nodig zijn kunnen resulteren in hoge maatschappelijke kosten, zonder groot voordeel voor de aangeslotenen. Dit kan nadelig zijn en belemmerend voor de energietransitie. Daarom hebben de netbeheerders het initiatief genomen voor een werkgroep die onderzoekt of de huidige eisen versoepeld kunnen worden. Binnen deze werkgroep wordt constructief samengewerkt met de aangeslotenen en TU Eindhoven.

Klik hier voor het rapport 'Spanningskwaliteit in Nederland in 2024' en het bijbehorende achtergronddocument.